Melkveehouders weg om plaats te maken voor natuur
Boerenverdriet langs de Meije
Melkveehouders in De Meije verkeren in grote onzekerheid. Hun bedrijven moeten weg om plaats te maken voor natuur.
Op de keukentafel van hun boerderij ligt een stapel kaarten. Gestuurd door mensen die Maarten en Maaike Vergeer een hart onder de riem willen steken. “Ik ken de afzenders niet, maar het doet wel goed dat mensen aan je denken”, zegt Maaike.
Het stel runt een melkveehouderij in De Meije, met 70 koeien. Die grazen in het land tegenover hun boerderij, aan de overkant van het riviertje de Meije. De provincie Zuid-Holland wil de stikstofuitstoot daar naar nul brengen in 2030. “Dat betekent geen koe meer in de wei en het einde van de landbouw in deze polder”, verzucht Maarten.
Leeg
Hij is niet de enige boer die moet vertrekken uit de Meijegraslanden, het weidegebied aan de zuidkant van het Natura2000-gebied Nieuwkoopse Plassen. Het voortbestaan van acht andere boerenbedrijven die land hebben in het gebied en vier bedrijven die er vee hebben lopen hangt aan een zijden draadje. “Die hele polder moet leeg, om er natuur aan te leggen. Het resultaat van handjeklap tussen allerlei overheden.”
De boeren voelen zich besodemieterd. “Wij kregen een uitnodiging van de provincies Zuid-Holland en Utrecht dat die op 14 februari plannen zouden presenteren voor de toekomst van dit gebied, mét boeren. Dat vonden wij een positief signaal. Vervolgens valt er op vrijdagmiddag 10 februari nog brief op de mat. Of we die maandag 13 februari op het gemeentehuis in Nieuwveen willen zijn. Daar wordt je dan verteld dat je je bedrijf moet beëindigen.”
'Als boeren vertrekken uit De Meije, heeft dat grote gevolgen'
Droom
Die boodschap is hard aangekomen. Zo ook bij Sandra en Richard van Vliet, die even verderop in het dorp net naast de kerk een melkveebedrijf met 75 koeien runnen. Tien jaar geleden gingen zij met de buurman in maatschap. Dit omdat er geen opvolger klaarstond voor zijn boerenbedrijf. “Voor ons kwam daarmee een droom uit”, vertelt Sandra. “Een dag na de inhuldiging van Willem-Alexander als koning zijn wij begonnen.”
Dat zij en andere agrariërs in de Meijegraslanden nu worden gedwongen om te stoppen voelt onrechtvaardig. Want zij stoten nauwelijks stikstof uit, zo blijkt uit de cijfers. Bovendien gaat het de goede kant op met de natuur rond de Nieuwkoopse Plassen. “Het was nota bene de provincie zelf die dat op 1 februari in een rapport naar buiten bracht. Waarom moeten wij dan weg, vraag ik mij af?”
Het krioelt van het leven in de percelen waar haar koeien grazen. “Als ik op een zomeravond ga kijken in het land, zie ik dartelende hazen, weidevogels in de lucht en slootkanten vol bloemen. Af en toe springt er een kikker weg of vliegt er een libelle voorbij. Daar kan ik intens van genieten.” De boeren in De Meije laten zich dan ook niet zonder slag of stoot wegjagen. “Dit is ons leven, het leven waar wij van houden.”
Onzekerheid
De hele situatie zorgt bij alle betrokken boeren voor onrust en stress. “Het beheerst je leven”, erkent Maaike. “De onzekerheid vreet aan je. Er is nog zóveel onduidelijk.” Ze wijst naar buiten, naar haar kinderen die op het erf spelen. “Opgroeien op de boerderij is het mooiste wat er is. Zij vragen nu of we hier weg moeten. Op zulke momenten moet ik echt even mijn verdriet wegslikken.”
Niet alleen de toekomst van de agrariërs, maar ook dat van het buurtschap ziet er somber uit. “Boeren nemen in De Meije een hele belangrijke plaats in”, zegt Sandra. “Als zij vertrekken, heeft dat grote gevolgen. Ze gaan hier naar de kerk, doen vrijwilligerswerk, zijn lid van verenigingen en hun kinderen zitten op de dorpsschool.”
Die schoolkinderen staan in het voorjaar achter het hek als de koeien van Sandra en Richard na maanden in de stal te hebben gestaan voor het eerst weer naar buiten mogen. “Da’s altijd een prachtig gezicht als die dansend en springend de wei in rennen.”
Kringloop
Dat diezelfde koeien zorgen voor een teveel aan stikstof ziet zij anders. "Het mestprobleem is vooral een papieren probleem. De hoeveelheid mest die wij gebruiken op het land is minimaal. Mest heeft bovendien een kringloop: de koe eet gras en geeft melk en poep. Melk gaat naar de consument en de poep belandt op het grasplantje dat ervan groeit. De koe eet vervolgens het gras weer op waarna de kringloop rond is.”
Maarten denkt dat het besluit nog wel eens kan worden teruggedraaid. Met name omdat de provincie Zuid-Holland veel te ver vooruit loopt. “Pas in april wordt duidelijk wie de piekbelasters zijn, de grootste uitstoters van stikstof. Daarna maken ze bekend welke regelingen er komen voor bedrijven die eventueel moeten worden verplaatst of uitgekocht.”
Zelf weet hij ‘totaal niet’ waar hij aan toe is. “Het liefst ga hij door in De Meije. “Ik ben hier geboren en ga hier ook het liefste dood. Veel van onze familieleden wonen in De Meije. Onze boerderij is ook al generaties lang in de familie. Ik hoop dit bedrijf weer een stukje mooier te maken en door te geven aan de volgende generatie.”
Verzet
Al eerder werd de polder bedreigd door de aanleg van natuur. In 2011 lagen er plannen om er een moeras aan te leggen. Onder het motto ‘stop de kolder, geen moeras in onze polder’ kwamen omwonenden in verzet. Met succes. En ook nu weer is er een protest op touw gezet. Door de stichting Behoud ons polderlandschap (Bop).
Maarten hoopt dat dit protest gaat helpen. Want als de aanleg van natuur doorgaat, betekent dat volgens hem vrijwel zeker het einde van het oer-Hollandse landschap rond De Meije. Veel vertrouwen in de natuurorganisaties heeft hij namelijk niet. “Ga kijken bij Nieuwkoop, dan kun je met eigen ogen zien wat er gebeurt met zo’n gebied. Ze laten de boel verwilderen en verruigen. Dat noemen ze dag ‘robuuste natuur’. Misschien dat er nog een paar koeien grazen, maar die mooie polder zoals -ie er nu bij ligt ben je voor altijd kwijt.”