Els Molenaar-Gazan zocht ware identiteit
Geslaagde zoektocht
De Joodse Els Molenaar-Gazan (81) groeide op in een pleeggezin en was jarenlang op zoek naar haar ware identiteit. De inwoonster van Krimpen aan den IJssel vertelt haar verhaal in het boek ‘Ontheemd’. Aan de hand van tekeningen uit ze haar verdriet, eenzaamheid en roep tot hulp. Maar er is ook vreugde om de goede afloop.
De Joodse familie Gazan, met in totaal zes kinderen, woonde in Amstelveen. Voor de woning ligt nu een Stolperstein, een herinneringsteken aan het gezin. In de Tweede Wereldoorlog moesten ze onderduiken. De kinderen werden ondergebracht bij pleeggezinnen, zo ook de op dat moment zeven maanden oude Els.
Rotterdam
Ze kwam terecht bij de familie Hoenderveld in Rotterdam. Haar jongere broertje werd geboren op een ander onderduikadres. Omdat een huilende baby daar niet kon blijven, werd hij in Amstelveen te vondeling gelegd. Doelbewust bij een gezin waar de vrouw geen kinderen kon krijgen. Daar is hij liefdevol in huis genomen.
Haar vader en broer Dolf maakten beiden het einde van de oorlog niet meer mee. “Mijn broer is in april 1945 verraden, opgepakt en omgekomen”, vertelt Els over deze nare periode.
“Mijn vader overleed op zijn onderduikadres aan een nierziekte. Er was geen mogelijkheid voor behandeling.”
Terugbrengen
In de zomer van 1945 werd Els door haar oudste zus opgehaald. “Ze kwam op de fiets en bracht me terug naar Amstelveen. Mijn gastouders hadden me altijd duidelijk gemaakt dat ik daar niet kon blijven. Daarom heb ik altijd gedacht, dat ik er niet thuishoorde”, blikt ze terug.
'Met onthulling ware biologische vader viel het kwartje'
Na de oorlog bleef Els een vreemd gevoel houden. Ze voelde weinig binding met haar directe familieleden. Na enkele maanden zochten haar pleegouders haar op in Amstelveen. Ze troffen de vijfjarige Els alleen thuis en merkten dat het niet goed met haar ging. Hoe het precies is gegaan weet Els niet, maar feit is dat ze werd meegenomen naar Rotterdam en daar verder opgroeide. Nu is het ondenkbaar dat een kind ‘zomaar’ uit huis wordt genomen, maar de chaotische naoorlogse periode verklaart veel.
Muur
Volgens Els had haar moeder door al het leed een muur om zich heen getrokken. “Ze hield alleen nog van de mensen die waren overleden.”
'Met onthulling ware biologische vader viel het kwartje'
Haar drie jaar oude zusje maakte eerst de lagere school in Oldebroek af voordat ze terugkwam naar huis. Het ter vondeling gelegde broertje groeide op bij het gezin dat zich over hem ontfermde. Later werd hij opgenomen in een ander gastgezin.
Vanaf jonge leeftijd was dansen een passie van Els. Als professioneel danseres trad ze op in een groep en gaf ze les. Ze trouwde, kreeg drie kinderen en werd kunstenares, waarbij ze zich bekwaamde in het maken van beelden, tekenen en boetseren.
Tekeningen
In haar atelier staan mappen met maar liefst zeshonderd tekeningen van kinderen. “Dit zijn kinderen die zijn omgekomen in concentratiekampen. Het is mijn generatie, ik wil weten wie ze zijn”, verklaart ze het omvangrijke project. “De ogen heb ik getekend alsof ze kijken naar de mensen die nu leven.” Diverse malen exposeerde ze hiermee in De Zaag in Krimpen aan den IJssel. In mei 2023 stelt ze andere werken tentoon in de Agnietenkapel in Gouda.
'Met onthulling ware biologische vader viel het kwartje'
Onthulling
Nadat haar pleegmoeder in 1974 overleed, knakte er iets in Els. De gebeurtenissen uit de oorlog knaagden aan haar; ze begon een zoektocht naar zichzelf. Jaren later onthulde haar moeder aan een familielid dat drie kinderen een andere biologische vader hadden, onder wie ook Els. Haar moeder bleek een relatie te hebben gehad met ene dokter De Jong. Deze onthulling, die Els pas zes jaar geleden ontdekte, bracht de langverwachte bevrijding. Eindelijk begreep ze waar ze vandaan kwam.
De betreffende dokter De Jong zorgde in de oorlog, samen met een dominee, voor onderduikadressen. Na te zijn opgepakt kwam hij om in concentratiekamp Auschwitz. Trots is Els op haar biologische vader. Ze vindt het jammer dat ze hem nooit heeft gekend.
Overwonnen
Haar levensgeschiedenis tekende ze op in het boek ‘Ontheemd’. Het staat vol tekeningen van mensen die haar verhaal hebben gevormd. Op hoge leeftijd kwam Els met zichzelf in het reine. Ze is gelukkig en dankbaar dat ze zichzelf heeft gevonden.
Het boek Ontheemd is verkrijgbaar voor 24,95 euro bij onder andere de Bruna.