Dodenherdenking actueler dan ooit
wadenoijen • In de verte loeit een koe en zingt een merel zijn lied, maar op de begraafplaats bij de kerk van de Protestantse Gemeente Tiel-Wadenoijen is het stil. Toch zijn er tientallen mensen, verzameld rond de grafstenen van in de Tweede Wereldoorlog omgekomen vliegers. Eindelijk mag het weer, samen herdenken op 4 mei. En bij velen zullen de gedachten ook uitgaan naar de slachtoffers van de oorlog in Oekraïne.
Een uurtje eerder werd verzameld bij Chinees restaurant De Lelie, om vervolgens in de bleke avondzon gezamenlijk over de Lingedijk naar de herdenkingsplek te lopen. Zodra de stille tocht zich in beweging zet, luiden de klokken van de kerk, waar de bloemstukken voor de ceremonie klaarstaan.
Yesterday
Net als het vocale kwartet Back on Track, dat even later - als de stoet in de kerk is aangekomen - 'Yesterday' inzet. En zodra de deelnemers aan de stille tocht in de kerk een plekje hebben gevonden, gebeurt er meer. Pascal van Meerten, de voorzitter van de plaatselijke Oranjevereniging, spreekt een welkomstwoord,
Thema en gedicht
Klaas van der Weerd legt het thema 'Vrijheid in verbondenheid' uit en er wordt een gedicht voorgelezen: 'Vrijheid'. En natuurlijk worden de namen van de oorlogsslachtoffers van Wadenoijen genoemd, evenals die van de vliegers die naast de kerk begraven zijn: Hendrik van Haaften, Willem Hendrik van Lith, Hendrik Mathijs van Gameren, Wallace (Wally) Arthur Dawe, David George Hobbs, Alfred (Alf) Sandow, Francis Eric Towsend, Harold Wood, William Charles Yetton, Peter John Rose, Frank Hardman en Adrianus Johannes van de Kop. Voor elk van hen wordt een kaars aangestoken. De laatste kaars is voor slachtoffers, niet bij name genoemd.
Toespraak
Wethouder Frank Groen spreekt namens de gemeente Tiel. "Allereerst, wat fijn dat wij na twee jaar hier weer fysiek samen kunnen herdenken", aldus Groen. "Ik heb het gemist en u vast ook. Want herdenken is niet iets dat je in je eentje doet. We krijgen kracht en vinden troost als we het sámen doen. Die saamhorigheid hebben wij na twee coronajaren nóg meer nodig. Bij leuke dingen, zoals op Koningsdag en Bevrijdingsdag. Maar ook vanavond, nu we alle burgers en militairen herdenken die omkwamen sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. Vandaag staan we er ook bij stil hoe belangrijk het is om de vrijheid te behouden. Deze is heel duurbetaald. We hoeven alleen maar naar buiten, naar de graven van de vliegeniers te kijken om te weten waarom. Het is je moeilijk voor te stellen dat je in oorlog komt", aldus de wethouder. Hij zegt ook: "Door de oorlog in Oekraïne realiseren wij nog meer dat wij elke dag ons best moeten doen voor die vrijheid."
Witte roos
Tijdens het door Back on Track gezongen lied 'Irish Blessing' verlaten de deelnemers aan de dodenherdenking de kerk. Bij de uitgang kunnen zij een witte roos meenemen om op de graven te leggen. Ook kunnen bloemen worden gelegd op de herdenkingsplaat van Adrianus Johannes van de Kop, die niet in de Tweede Wereldoorlog omkwam, maar op 10 februari 1949 in Lau Balang, op Sumatra.
Geruime tijd voor trompettist Dick Hotman het Taptoe-signaal blaast ten teken dat de twee minuten stilte ingaan, ís het al stil. Muisstil. Na hét herdenkingsmoment klinkt het Wilhelmus over de begraafplaats en niet veel later legt wethouder Frank Groen, samen met zijn echtgenote, als eerste bloemen op de graven van de omgekomen mannen die vlogen voor onze vrijheid. Bloemen worden ook neergelegd door de voorzitter van Oranjevereniging Wadenoijen, door de Protestantse Gemeente en door een aantal aanwezigen.
Ontmoeting
Na afloop van de plechtigheid, een traditie die door corona enkele jaren niet kon plaatsvinden, maar die plots actueler is dan ooit, is er in het activiteitengebouw gelegenheid voor ontmoeting.
Rob Zantinge