De helft van de Oekraïners woont nu in een gastgezin
Vluchteling in huis: goed idee?
tiel • Naar schatting tachtig Oekraïense vluchtelingen hebben op dit moment onderdak gevonden in de gemeente Tiel. Pakweg de helft verblijft in een leegstaand deel van ziekenhuis Rivierenland en de rest wordt opgevangen door gastgezinnen. Hoe gaat dat tot nu toe, en wat beweegt mensen om voor onbepaalde tijd vluchtelingen in huis op te vangen?
Gastgezinnen
Danny van Hooren en zijn Oekraïense echtgenote Yulia uit Tiel hebben sinds half maart twee extra huisgenoten: vluchteling Oksana en haar tienerdochter Olga. De gasten hebben de beschikking over een ruime zolderverdieping met de benodigde privacy. “We kenden hen al uit Oekraïne en volgden alle ontwikkelingen daar op de voet. Toen het nodig was, stonden we direct voor hen klaar", vertelt Danny. Vrij snel is het het stel ook gaan bemiddelen voor opvang van andere vluchtelingen, en zij zijn niet de enigen in Tiel. “Zo'n grote noodopvanglocatie is absoluut geen prettige omgeving. Met goede begeleiding is verblijf in een gastgezin veel beter", zegt Danny. “Wij gaan altijd eerst kijken of de beschikbare ruimte geschikt is en welke gasten het beste in bij de bewoners passen. We bespreken ook de verwachtingen van de gastheer of gastvrouw, om teleurstellingen te voorkomen.” Inmiddels krijgen Danny en Yulia hierbij hulp van andere Tielse vrijwilligers. In het begin van de oorlog ging het allemaal iets spontaner, omdat veel vluchtelingen via bekenden naar Nederland kwamen. Tegenwoordig wordt het contact vaak gelegd via oproepjes op social media of via bemiddelingsplatforms zoals TakeCareBnb (landelijk) en UkrainaInTiel (lokaal).
UkrainaInTiel
Danny is tevens initiatiefnemer van werkgroep UkrainaInTiel, en maker van de gelijknamige website. De werkgroep begeleidt gastgezinnen, deelt informatie via de tweetalige website en organiseert ontmoetingsactiviteiten voor alle Oekraïense vluchtelingen en vrijwilligers uit Tiel en omgeving. De eerste live bijeenkomst, georganiseerd in samenwerking met het Toon Hermanshuis, was een groot succes. "Ook dankzij de inzet van vrijwillige tolken", vertelt medeorganisator Marianne Ohello, “Landgenoten uit Oekraïne en gastgezinnen waren blij elkaar te kunnen ontmoeten en er zijn mooie contacten gelegd voor nieuwe initiatieven, ook van andere organisaties." Activiteiten worden aangekondigd via sociale media in de agenda van ukrainaintiel.nl.
'Met interesse, flexibiliteit en duidelijke afspraken gaat het bijna altijd goed'
Noodopvang in ziekenhuis
Het actieteam Oekraïense Vluchtelingen van de gemeente richt zich nog vooral op vluchtelingen die de gemeentelijke noodopvanglocatie in Ziekenhuis Rivierenland verblijven. Het ziekenhuis heeft een leegstaande afdeling geschikt gemaakt voor tijdelijke bewoning - een tweede afdeling volgt in mei. Er zijn nu 13 kamers beschikbaar, met een gezamenlijke woonruimte, wasgelegenheid en keuken. De meeste bewoners, hoofdzakelijk vrouwen en kinderen, zijn eind maart vanuit een grote regionale opvanglocatie doorgeplaatst naar Tiel. Vlak na aankomst, begin april, was het een komen en gaan van ambtenaren, ziekenhuismedewerkers, vrijwilligers van het Rode Kruis en burgertolken. Een begeleider vertelt: "Het was een gekkenhuis, want er moesten veel administratieve zaken geregeld worden. Ook waren er wat praktische problemen, zoals een gebrek aan koelkasten. Inmiddels redden de bewoners zichzelf, met een beetje hulp." Wat soms nog wringt is dat er geen bezoekers ‘van buiten' worden toegelaten. "Ik snap dat ze foute types weg willen houden, maar wij komen op verzoek van deze bewoner mee”, klinkt het verontwaardigd bij de ingang. Maar de bewaker is onverbiddelijk. Bewust beleid, laat de gemeente weten: "Vluchtelingen die net zijn aangekomen, hebben rust, tijd en ruimte nodig om op adem te komen." Later blijkt dat ook ziekenhuis Rivierenland niet zit te wachten op vreemden die het gebouw ongehinderd in- en uitlopen.
Cultuurverschillen
Oekraïne ligt dan wel in Europa, maar er zijn duidelijke cultuurverschillen. Allereerst de taalbarrière: veel Oekraïners spreken naast hun eigen taal alleen Russisch, waardoor tolken vaak onmisbaar zijn. "Google Translate maakt er vaak een potje van", lacht een vrijwilliger als we het daar over hebben. Ook de omgangsvormen en eetgewoonten van de gasten zijn net iets anders dan bij ons. Soms leuk, soms lastig. "Ze zijn natuurlijk ook veel bezig met de oorlog en het contact met achterblijvers, en dat is niet altijd gezellig”, zegt een ervaren gastheer. "Oekraïners moeten er ook aan wennen dat de verwarming bij ons lager staat en dat roken hier bijna overal taboe is. Het is handig als je dat soort dingen vooraf weet.” Maar met duidelijke afspraken, oprechte interesse en een flexibele houding gaat het vrijwel overal goed, hoor ik van meerdere kanten. "Voor mij is het een verrijking”, zegt een gastvrouw stellig. "We koken bijvoorbeeld voor elkaar." Mocht het ondanks alle goede intenties toch misgaan en biedt een ander gastgezin geen soelaas, dan fungeert de regionale crisisopvang als vangnet.