Verhalen Paul Welling in Joodse Huizen
tiel • Paul Welling uit Tiel schreef twee verhalen over Joodse slagersfamilies uit Tiel en Ophemert. Geen oorlogsverhalen, maar verhalen over het dagelijks leven vóór de Tweede Wereldoorlog. Zijn bijdragen worden gepubliceerd in deel acht van het boek 'Joodse Huizen', dat op 24 april in de synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam wordt gepresenteerd. Alexander Pechtold krijgt het eerste exemplaar, omdat in het boek een verhaal over zijn familie staat.
Paul Welling publiceerde eerder, naast een roman, een vijftal boeken en artikelen over genealogie. Zes jaar geleden stopte hij met het schrijven van artikelen en begon hij een blog over genealogie: 'Altijd spannend'. "Want familieverhalen vínd ik altijd spannend", aldus Welling. "Zo maakte ik een blog over Ruben Salomon Swaab. Swaab was een bekende familie, waarvan 98 procent in concentratiekampen is omgekomen. Ik plaatste het blog op 26 juli 2020 en niet veel later reageerde een lezer met: Wat fijn dat u over mijn grootvader schreef, want dat verhaal is zeer bruikbaar voor 'Joodse Huizen' deel zeven. Via die lezer kwam ik in contact met de redactie van het boek, dat niet over de oorlog gaat, maar over het leven van alledag in de periode ervoor. Verhalen over Joodse mensen die op de adressen uit het boek wonen. Ik wilde daar graag aan meedoen."
"De familie Swaab was heel groot en had twee takken: de medische tak en de artiestentak. Een broer van mijn grootvader was getrouwd met een meisje van Swaab, één van de acht kinderen. Zij was van de artiestenkant en dat boeide mij. Dat waren circusartiesten die kunstjes deden met paarden, maar ook violisten, zangers en een jazzmusicus. En dan heb ik het over eind negentiende eeuw. Vanwege hun werk woonden ze her en der verspreid in Nederland."
De serie boeken 'Joodse Huizen' begon met verhalen over Joodse families in Amsterdam en werd later uitgebreid met verhalen uit anderen grote(re) Nederlandse steden. "Maar nooit verhalen van Joodse families uit Tiel of omgeving, terwijl Tiel toch een grote Joodse gemeenschap kende", aldus Welling. Hij schreef voor deel acht een tweetal verhalen over families die iets met elkaar te maken hebben. "Qua werk van de gezinshoofden", vertelt hij voorzichtig, om niet teveel prijs te geven. "Een familie woonde in de Kerkstraat in Tiel, de andere aan de Waalbandijk in Ophemert."
Geschrapt
Voor zijn verhalen spitte Welling onder meer in zijn eigen archief, in literatuur en in het Regionaal Archief Rivierenland. "Vervolgens heb ik ze opgestuurd naar de redactie", vertelt Welling. "Maar die hebben er wat uit geschrapt, want ik kon het toch niet laten om iets over de oorlog te schrijven. De verhalen zijn uiteindelijk allebei ongeveer tweeduizend woorden geworden; in het boek zeg maar zes á zeven pagina's." Hij zegt desgevraagd heel erg blij te zijn met hoe zijn verhalen uitpakten. "Maar eigenlijk ben ik dat altíjd wel met wat ik de wereld in slinger", aldus Welling, die het schrijven niet van een vreemde heeft. Zijn vader was journalist en hoofdredacteur van diverse tijdschriften en kranten, waaronder het Utrechts Nieuwsblad. "Het schrijven is me dan ook met de paplepel ingegoten. Mijn vader zei: schrijven is vijf procent inspiratie en vijfennegentig procent zweten. En ook: een stukkie moet lekker bekken, anders is het een slecht stukkie."
Paul Welling begon zelf ook al heel vroeg te schrijven. "Vanaf mijn vijftiende ongeveer, op de middelbare school, voor de schoolkrant. Later werkte ik voor het Ministerie van Landbouw en schreef ik over glastuinbouw en agrarisch onderwijs", vertelt hij. "Ik schrijf gewoon heel graag en het gaat heel makkelijk, al zeg ik het zelf. Over het leven van mijn vader heb ik ook een grote biografie geschreven. Daarvoor heb ik stad en land afgereisd, omdat mijn vader zelf niks bewaarde. Ik heb gelukkig veel kunnen vinden."
Kasteel Ophemert
Tien jaar geleden schreef Paul Welling een boek over kasteel Ophemert en nú dus een tweetal verhalen over Joodse families uit Ophemert én Tiel.
Rob Zantinge