Winter '95: dijk in plastic, angst en paniek
regio • Afgelopen zomer ging het goed mis in Limburg, in februari 1995 was het spannend in onze eigen regio. Tijdens evacuaties raakten snelwegen overbelast, er was angst en soms zelfs paniek. Een terugblik.
Het waterpeil in de grote rivieren steeg eind januari, begin februari 1995 tot extreme hoogte: ongeveer 16,75 meter boven NAP bij Lobith. Zo hoog was het sinds de watersnood van 1926 niet meer geweest. Eind januari waren bij de waterschappen alle benodigde voorzorgsmaatregelen al genomen. Coupures werden gesloten en er was permanente dijkbewaking. Er werd in die week noordwester storm verwacht, in het ergste geval in combinatie met springtij: een worst case scenario.
Grote zorg was er over de Wolpherensedijk tussen Gorinchem en Boven-Hardinxveld. Het hoogheemraadschap (nu Waterschap Rivierenland) wist dat als deze dijk het zou begeven, ook de kades van het daarachter gelegen Kanaal van Steenenhoek zouden bezwijken. Om dat te voorkomen werd de Kanaaldijk aan de noordkant ingepakt in plastic, over een afstand van ongeveer 3 kilometer. Ook elders spande het erom: in de wijk Hagen in Vianen sijpelde water onder de Lekdijk door. Hier werd zand aangevoerd.
Uittocht
Inwoners van Gorinchem kregen de opdracht te vertrekken. Duizenden mensen brachten hun huisraad naar hogere verdiepingen, leenden een aanhangwagen of haalden hun caravan tevoorschijn en namen zoveel mogelijk spullen mee naar hoger gelegen gebied. In Boven-Hardinxveld moesten 4.000 inwoners evacueren. De uittocht zorgde voor een colonne van volgestouwde auto's, aanhangwagens, vrachtwagentjes en tractoren met aanhangers. Mensen zochten onderdak bij familie en vrienden.
Goed doordachte evacuatieplannen waren er in 1995 nog niet. Sindsdien is de crisisbestrijding geprofessionaliseerd. Waterschap Rivierenland beschikt over geavanceerde overstromingsmodellen. Met animaties is inzichtelijk te maken hoe het water de polders zou binnenstormen bij een doorbraak, en hoe hoog het water zou komen te staan. Met omliggende veiligheidsregio's is steeds goed contact en overleg. Dan zijn er tegenwoordig nog de beelden van drones en satellieten die bestuurders en waterschappen helpen bij de besluitvorming in geval van een dreigende watersnood.
In totaal evacueerden er in januari en februari 1995 250.000 mensen. Als de dijken werkelijk waren doorgebroken, zouden sommige delen van de polders tot ongeveer 5 meter onder water zijn komen te staan. Op donderdag 2 februari begon het water te zakken. Het gevaar dat de verzadigde dijken zouden inzakken was groot. Het ging goed. Na een paar dagen konden de evacués hun huisraad weer van zolder halen.