'Veroordeelde soms dagenlang aan de schandpaal'
De ‘Kaak’ terug uit de vergetelheid
bergambacht • Waarschijnlijk is het bij slechts een klein deel van de inwoners bekend, maar in Bergambacht werd ooit rechtgesproken. Het strafrecht voorzag in die tijd in lijfstraffen en verbanningen.
“Voor het pand op de hoek van de Raadhuisstraat en Burgemeester Uilkensstraat bevond zich de plek, die velen vreesden en de Kaak werd genoemd,” zegt Roel Botter, die historische zaken uit de vergetelheid haalt. “Wanneer een veroordeelde hier zijn straf moest ondergaan, bouwde men een houten schavot met een schandpaal. De vastgezette boosdoener was enige tijd -soms dagen- mikpunt van spotternij. Het plaatsen van een brandmerk was geen uitzondering.”
De Historische Vereniging Bergambacht, die pas sinds 2005 bestaat, maakt zich sterk voor het behoud van oude ‘dingen’, aldus bestuurslid Boy ter Haar. “Veel historische panden in Bergambacht zijn gesloopt. Voor oude elementen uit vroegere tijden moet je zijn in de Benedenberg en Bovenberg, wegen die ruim 800 jaar bestaan. De oude boerderijen die daar pronken, geven nog een beeld van vroeger. We willen kenmerkende taferelen laten herleven. Het liefst zou ik zien, dat een aannemer het schavot zou nabouwen. Wie weet, komt het er een keer van.”
Het huis waar de Kaak tegen de schuine muur na gerechtelijke uitspraken stond, was in 1615 aangekocht door Jacobus Magnus, ambachtsheer van Bergambacht, ’s Heeraartsberg en Ammerstol. Hij verhuurde het voor 42 gulden per jaar onder voorwaarde dat een deel van het huis kon worden gebruikt voor gemeentelijke zaken. De Vierschaar sprak hier haar oordelen uit in de ‘hooge camer.’ Later maakte het pand plaats voor café ’t Centrum. Na een brand in 1982 verscheen op deze locatie een appartementencomplex.
Leon de Wit, die bij de onthulling hulp kreeg van bestuursleden van de historische vereniging, is een voorstander om historische plekken cachet te geven. Hij realiseert zich dat de plek waar ooit het Reghthuys stond een memorabele locatie is. “Ik ben blij met deze uitnodiging, maar als je je hier een paar eeuwen geleden moest melden was dat niet goed,” aldus de Krimpenerwaardse wethouder. “Het is goed om te horen, dat zo’n jonge vereniging zo actief is. Nu is het vreselijk als iemand die iets volgens anderen misdaan heeft op social media de volle laag krijgt. Vroeger was het dus niet anders.”
Het Bergambachtse verleden krijgt nog meer aandacht. Burgemeester Roel Cazemier onthult op vrijdagmiddag 24 september om 14.00 uur de eerste van een serie van zes fotoborden, die de Grote Brand van 3 oktober 1921 herdenken. De tijdelijke wandelroute volgt vanaf De Meent het spoor van deze catastrofale brand, die een eeuw geleden in het centrum van Bergambacht veel panden in de as legde.
Wim Kroone