Archeologisch onderzoek naar oude Wilhelminasluis
Sluisresten zoveel mogelijk behouden
vianen • Dit onderzoek is noodzakelijk omdat binnenkort op deze plek bouwactiviteiten zullen plaatsvinden. Projectleider Gerrit Breimer van Smit’s Bouwbedrijf: “In Nederland is afgesproken dat er archeologisch onderzoek moet plaatsvinden alvorens er bouwactiviteiten plaats mogen vinden. Dat specialistische werk doen wij niet zelf, maar is uitbesteed aan ADC ArcheoProjecten.”
Archeologische vondsten en sporen bevatten veel informatie over het verleden. Het Rijk en de gemeente vinden het belangrijk dat deze informatie geraadpleegd kan worden. Dat betekent dat vondsten en sporen niet zomaar weggegraven of anderszins verstoord mogen worden. Archeoloog Annelies van Benthem van ADC bestudeerde de resten van de sluis en constateert dat er beton tussen de oude sluismuren is aangebracht. “Ik zie dat dit beton is aangebracht in de sparingen waar vroeger bij hoog water de schotbalken werden geplaatst. Ik ga er voorlopig vanuit dat, bij de buitengebruikstelling van de sluis begin jaren vijftig van de vorige eeuw, eerst betonnen schotbalken zijn geplaatst, daarna de sluisdeuren zijn verwijderd en vervolgens de resten van de sluis onder het zand werden bedolven.”
Wat wordt er gedaan met de resten van de oude sluis? Breimer: “Wij laten de resten zitten en zullen zoveel mogelijk om de resten van de oude sluis heen bouwen, dit uiteraard in overleg met de gemeente. Het is gebruikelijk dat er geen archeologische resten worden weggehaald als dat niet nodig is. We gaan dus voor het behoud daar waar het kan, zodat generaties na ons de sluisresten ook nog kunnen aantreffen.”
Ook werd een gedeelte van een peilschaal gevonden. Van Benthem: "Deels kan ik een en ander ontcijferen. Het valt op dat er andere getallen op staan dan bij de huidige peilschalen, het verschil is daardoor ongeveer 20 cm.” Het verschil is verklaarbaar omdat het Normaal Amsterdams Peil (meestal afgekort tot NAP) sinds 1891 wordt gehanteerd. Het is ontstaan uit het Amsterdams Peil (AP), een van de vele lokale en regionale peilen die Nederland vóór de twintigste eeuw kende, dus ruim na de ingebruikname van de oude Wilhelminasluis. De sluis is door Jan Blanken gebouwd als verbinding tussen het door hem gegraven Zederikkanaal en de Lek. Op 24 juli 1824 is de sluis geopend door burgemeester Mecima van Vianen. Na de verbreding van het Zederikkanaal veranderde de naam in Merwedekanaal. Door de aanleg van de Grote Sluis verloor de Wilhelminasluis langzamerhand haar functie, de Tweede Wereldoorlog luidde het definitieve einde van deze oude sluis in.