Het gaat niet vanzelfsprekend
regio • De ruim honderdjarige stoomsleepboot, geregistreerd als Varend Erfgoed en Nationaal Monument, ligt op een zonnige zaterdagmiddag in juli te schitteren op zijn vertrouwde ligplaats aan de Ondervloed in Gorinchem. Al het koper blinkt voorbijgangers tegemoet: van de scheepslampen en de scheepsbel tot het hang- en sluitwerk. Eenmaal aan boord zegt Martijn Daamen genietend: "Dat geluid hè." We kunnen elkaar amper verstaan. Daamen legt uit: "Om de motor op te warmen wordt nu stoom door de machine geblazen, daarom sist het zo." Het overtollige water wordt weer met grote gutsen op de Linge geloosd, tot verbazing van de negenjarige Efraïm: "Hè, zovéél?!" Daamen is een van de zeventien vrijwilligers van de Stichting. Hij is enthousiast over de vrolijk groen-wit-rood geschilderde stoomsleepboot. "Het is een mooie combinatie van techniek en ambacht. Het gaat allemaal niet vanzelfsprekend want je moet eerst vuur maken voordat je stoom krijgt, en daarna moet de machine constant gesmeerd blijven." Hij ‘weet alles van de machinekamer af’, volgens zijn trotse partner, maar vandaag staan er twee andere stokers benedendeks, en is het stel passagier. Met een relaxte snelheid van zo’n negen kilometer per uur maakt de boot een tochtje met genodigden over de Linge. "Als dank voor alle hulp", zegt pr-medewerkster van de Stichting Alexandra Smink. Ze draagt bijzondere oorbellen. "Anderen zien er een bloemvorm in, maar ik moest meteen aan een bootschroef denken." Stoker Arie heeft eveneens een dergelijke toepasselijke oorbel in.
Bij de ingang van de machinekamer hangt een herinneringsplaat met de restauratiedata en vermelding van sponsoren, waaronder het Prins Bernhard Cultuur Fonds en het Mondriaan Fonds. Van oktober 2020 tot juli 2021 is ‘de Jan' grondig onderhanden genomen, waarbij scheepswerf Damen in Hardinxveld de restauratie faciliteerde. "De opbouw van de machinekamer was onder andere in zeer slechte staat en moest gerepareerd, en de houten opbouw van de stuurhut moest vernieuwd worden", vertelt voorzitter Wim van de Perk (75). Hij fungeert als de officiële schipper, maar tijdens de rondvaart werkt hij Arne de Vries (48) uit Papendrecht in. De Vries zegt: "Ik vaar voor een rederij: twee weken op, twee weken af, dus dit is een leuke hobby ernaast, voor een fijne club." Van de Perk roept Efraïm erbij. "Kom jij eens even sturen!" En bij het naderen van een brug mag hij aan het koord van de scheepsbel trekken. Maar dat is nog niet alles, als hij wil kan hij de stoker helpen met kolen op het vuur scheppen. Dat laat hij zich geen twee keer zeggen. En zo heeft hij het diploma ‘assistent stoker' verdiend, officieel overhandigd door Van de Perk. De boot trekt veel bekijks, en wordt zelfs gevolgd door een drone. Efraïm: "Het lijkt wel of de pers op ons aan het jagen is."
q www.jandesterke.nl