Zero&Sano breidt uit in heel Nederland
‘Hier wordt niets gebruikt. Nul’
Zero&Sano, het safe house in Krimpen aan den IJssel voor volwassenen die uit een verslavingskliniek komen, groeit hard. Naast het moederhuis heeft Zero&Sano inmiddels vestigingen in Amersfoort en Rotterdam en liggen er plannen klaar om nóg drie safe houses te openen.
Toen Micha Vermaat (52) zo’n acht jaar geleden een safe house wilde beginnen in zijn geboortedorp Krimpen aan den IJssel, stond de buurt niet direct te juichen. Omwonenden vreesden overlast en kwamen in verzet. Ze waren bang voor ‘rondslingerende naalden onder de brug’, maar Vermaat zette door en het eerste safe house Zero&Sano kwam er.
Sindsdien zijn de verwachtingen bijgesteld, is de vrees verdwenen en staan er vijf ‘instroomwoningen’verspreid over de gemeente. Vermaat vertelt vol trots over de band tussen safe house en de buurt. “Onze cliënten doen klusjes door heel Krimpen. Van woningen schoonmaken tot tuintjes opknappen; ze worden bij van alles betrokken. Ze willen hulpbehoevenden helpen, op welke manier dan ook. Dat is een hele toffe ontwikkeling.”
Geheelonthouding
Het concept safe house is over komen waaien uit Amerika en komt neer op ‘beschermd wonen’. Abstinentie, ook wel geheelonthouding, staat centraal bij Zero&Sano. En daar maakt Vermaat het verschil met de reguliere verslavingszorg. “Vaak zie je dat zorginstellingen wel een abstinente afdeling hebben en dat cliënten dáár niet mogen gebruiken. Buiten de locatie mag dat wel. Hier wordt niets gebruikt. Nul. Daar zijn wij tamelijk uniek in.”
Zero&Sano is inmiddels gevestigd op verschillende plekken in het land, waaronder in Amersfoort en Rotterdam. De locatie in Krimpen aan den IJssel is, naast safe house, ook het hoofdkantoor van de organisatie. Nieuwe cliënten worden hier aangemeld, verwelkomd en begeleid. Momenteel zijn dat rond de dertig mensen. Elk van hen kampt met de gevolgen van psychische problemen, verslavingen en gedragsproblemen. De leeftijd van de cliënten ligt gemiddeld tussen de 20 en de 38 jaar.
‘Rock bottom’
Als ervaringsdeskundige weet Vermaat wat het is om problemen te hebben door een verslaving. Hij herinnert zich als de dag van gisteren dat hij ruim tien jaar geleden aanklopte bij zijn oude jeugdvriend Richard van de Ende, die toentertijd eigenhandig een verslavingskliniek wist op te richten. Zelf was Vermaat naar eigen zeggen rock bottom, oftewel op het absolute dieptepunt van zijn leven. “Naderhand ontwikkelde ik het idee om een safe house te organiseren, een plek waar helemaal niets wordt gebruikt. Inmiddels timmeren we aardig aan de weg na het openen van nieuwe locaties. En kort geleden heb ik, samen met mijn compagnon, onze handtekening gezet voor een locatie in Zwolle en twee in Roermond.”
Vanuit zijn kantoor heeft Vermaat via een raam uitzicht op de dagbestedingsruimte. Het is een plek met een stoere, industriële uitstraling die tegelijkertijd aanvoelt als een warme huiskamer. Cliënten komen hier regelmatig bij elkaar, om met elkaar te praten of voor een activiteit. Zo ook deze ochtend. Uit de speakers klinkt het refrein van Habiba, het nummer van rapper Boef. Elke cliënt moet een eigen geschreven songtekst - al dan niet rappend - voordragen aan de overige aanwezigen. Na afloop van elk nummer klinkt er een luid gejuich.
Familie
In de begeleiding van de cliënten bij Zero&Sano ligt de focus op het organiseren van zelfhulpgroepen, grote betrokkenheid van familie en vrienden en het werken met het ’12 stappen Minnesota model’. Het gaat om een methode om een verslaving ‘bij de lurven’ te grijpen en stapsgewijs uit het leven te krijgen. De oorsprong ervan ligt in de AA, zo weet Vermaat. Zo is bijvoorbeeld één van de eerste stappen uit het model ‘geef toe dat je hulp nodig hebt’, en is stap 7 ‘uit je bereidheid om te werken aan je gedrag’. “Je doet een stuk zelfonderzoek om je eigen problemen onder ogen te komen en daaraan te gaan werken. En je maakt het goed met je omgeving, die vaak beschadigd is door de verslaving en het gedrag dat daarbij hoort.”
Vermaat noemt het 12 stappen Minnesota model een ‘schitterend mooi programma’. “Het levert de cliënten hier enorm veel op. Ze keren beter terug in de maatschappij en de kans op terugval is klein. En áls ze terugvallen, weten ze de weg terug te vinden naar de zelfhulpgroepen. Het grote pluspunt van dit programma is dat deelnemers een netwerk opbouwen, een veilige omgeving waar ze altijd naar terug kunnen keren.”
Leren van de leegte
De 30-jarige Yves uit Middelburg is al vier maanden en drie dagen ‘schoon'. Hij kwam in mei binnen bij Zero&Sano, want het ging niet goed met hem. Al vanaf zijn dertiende gebruikte Yves allerlei verschillende verdovende middelen. Soms ging het fout en moest de ambulance erbij komen. Hij belandde zelfs op de IC. Wonen in het safe house bevalt hem wel, "maar af en toe zit ik niet lekker in mijn vel. Vandaag is eerlijk gezegd ook zo'n dag. De zon schijnt te fel, iedereen praat te hard: dan ben ik heel prikkelbaar in mijn hoofd.”
Yves kijkt voor zich uit. Op de vraag ‘Wat voel je dan?’ dringt zichtbaar een dieper besef door. Hoe leg je het uit aan iemand die nog nooit verslaafd is geweest? “Het stoppen met gebruiken voelt misschien als een relatie die je beëindigt. Alsof je iemand verliest van wie je lang en veel gehouden hebt. En die leegte moet ik opvullen. Het is heel fijn om dat te kunnen leren in zo’n rustige en stabiele omgeving. En om nergens anders rekening mee te houden dan met mijn eigen herstel. Daar ben ik dankbaar voor.”
Yves hoopt dat hij andere mensen kan stimuleren om open te zijn over hun problemen, en om het gesprek aan te gaan over drugsgebruik. “Er is genoeg hulp voorhanden om er iets aan te doen.”
Terug naar de dagbestedingsruimte waar Vermaat de opvoering van de Habiba-acts bijwoont. Hij glundert van trots bij het zien van ‘zijn jongens en dames’ in actie. De liefde voor het werk én voor zijn cliënten is groot. Hij applaudisseert.
Volgende week het persoonlijke verhaal van cliënt Paul Mazer.