RIVM scherpt advies voor PFAS aan:
'Moestuin op 1 km Chemours te giftig'
papendrecht • Sinds 2018 gold al het advies om dit met mate te doen, maar dit is nu aangepast. Reden is dat de Europese gezondheidskundige grenswaarden voor PFAS in voedsel strenger zijn geworden. GenX en PFOA, uitgestoten door Chemours/DuPont, zijn ook PFAS-stoffen.
Europa heeft de grenswaarden nu aangepast aan de strengere Amerikaanse grenswaarden voor PFAS, die daar al jarenlang gelden.
Voor moestuinen verder weg dan 1 km van Chemours kan het RIVM nog geen nieuw advies geven. Daarvoor is nieuw gewasonderzoek nodig. Dat onderzoek begint binnenkort. Tot die tijd adviseert de GGD uit voorzorg om in het onderzochte gebied op 1 tot 4 kilometer van de fabriek het eten uit eigen tuin te matigen. Dat betekent: niet te vaak, niet te veel.
Door de uitstoot van PFOA, dat tot 2012 gebeurde, en GenX, dat vanaf 2012 gebeurt, zijn deze stoffen in de omgeving terecht gekomen, waaronder in moestuinen. Het RIVM heeft in 2017 en 2018 onderzocht of het veilig is om groente en fruit uit deze tuinen te eten. Daarvoor zijn de gewassen in 10 moestuinen in de buurt van Chemours onderzocht op PFOA en GenX en vergeleken met de geldende grenswaarde voor PFAS in voedsel. Twee moestuinen lagen binnen 1 km van de fabrieksschoorstenen, acht op 1 tot 4 km afstand. Het RIVM adviseerde in 2018 om het eten uit moestuinen binnen 1 kilometer van de fabrieksschoorstenen te matigen; niet te veel, niet te vaak. Het onderzoek gaf geen aanleiding voor het beperken van eten uit moestuinen op grotere afstand van Chemours.
Nieuwe inzichten
Uit nieuwe inzichten blijkt dat PFAS zoals GenX en PFOA al bij lagere concentraties schadelijke effecten kunnen hebben. De gezondheidskundige grenswaarde voor PFAS in voedsel is daarom onlangs circa 20 keer lager geworden.
De gemeenten Dordrecht, Papendrecht en Sliedrecht en de provincie Zuid-Holland hadden het RIVM gevraagd of de nieuwe grenswaarde leidt tot andere conclusies van het moestuinonderzoek uit 2017-2018. Dat blijkt het geval: als iemand een leven lang alleen maar groente en fruit eet uit een moestuin binnen 1 km van Chemours, krijgt deze persoon meer PFAS binnen dan de nieuwe toelaatbare dagelijkse hoeveelheid (TDI). Daarom adviseert het RIVM nu om binnen 1 km rond de fabrieksschoorstenen (zie kaartje) niet meer uit eigen (moes)tuin te eten.
Nu de grenswaarde fors is verlaagd, kunnen ook eventuele lage concentraties PFAS in moestuinen iets verder van Chemours tot een ander advies leiden. Daarom laten de gemeenten, in afstemming met Rijk en provincie, nieuw gewasonderzoek uitvoeren. Dat gebeurt met nieuwe analysetechnieken die lagere concentraties kunnen meten. Dit nieuwe onderzoek begint binnenkort. Daarin worden ook moestuinen op grotere afstand van Chemours onderzocht. Het streven is dat moestuineigenaren in het gebied duidelijkheid hebben als het moestuinseizoen 2022 begint.
Niet stoppen, wel beperken
De GGD geeft aan dat het nu niet nodig is om ook per direct te stoppen met eten uit moestuinen op 1-4 km van de fabriek. De berekeningen van het RIVM gaan ervan uit dat iemand álle groente en fruit die hij/zij een leven lang eet uit eigen tuin haalt. Dat is lang niet voor iedereen van toepassing. Voor wie het wel van toepassing is, is het effect van één seizoen beperkt. Bovendien waren in 2017 de PFAS-gehaltes in moestuinen tot 4 km van Chemours lager dan dichtbij de fabriek. Omdat de situatie per tuin en persoon verschilt, is het totdat er een wetenschappelijk onderbouwd advies ligt aan moestuineigenaren zelf om hier een afweging in te maken. Wel raden gemeenten en GGD uit voorzorg aan om, tot er meer duidelijkheid is, in het onderzochte gebied op 1-4 kilometer van de fabriek het eten uit eigen tuin te beperken: niet te vaak, niet te veel.
Het regelmatig eten uit een (moes)tuin dichtbij de fabriek, nu en in het verleden, betekent volgens de GGD niet dat er direct gezondheidsproblemen te verwachten zijn. De meeste bewoners hebben geen moestuin en kweken hooguit wat fruit of kruiden in de tuin. De GGD geeft aan dat de hoeveelheid PFAS die iemand binnenkrijgt door af en toe bijvoorbeeld wat aardbeien of munt uit de tuin te eten heel beperkt is. Bewoners kunnen hierin zelf een afweging maken.
De gemeenten Dordrecht, Papendrecht, Sliedrecht en Molenlanden trekken samen op met de GGD en het RIVM voor wat betreft hun acties richting Chemours en de uitstoot van PFAS. Zij beseffen dat dit een heel vervelende boodschap is voor moestuineigenaren in de omgeving van Chemours, die bovendien onzekerheid geeft.