Keihard teruggeworpen op je zelf
De rauwe kant van voedsel
De 25-jarige sparerib-koningin deed samen met fastfoodliefhebber Daniëlle, eiwit-eter Kevin, sushifan Mitchell, en bewuste eter Charlotte mee aan het EO-programma 'Gefileerd', dat afgelopen donderdag voor de eerste keer werd uitgezonden. Het zijn schokkende afleveringen, waarin het vijftal kennismaakt met de realiteit van het slachthuis, de schokkende praktijken op vissersboten en de ingrijpende gevolgen van onze vraag naar goedkope rijst. Het waren twee zware weken, zegt Sam. "De televisiekijker krijgt te zien wat het met ons doet, hoe wij veranderen. Je ziet ons letterlijk aftakelen met de dag: in gewicht, hoe wij eruit zien, in alles. Het is reality tv in de puurste vorm: what you see is what you get."
"In Nederland hebben we strikte regels als het om voedsel gaat. Maar we hebben geen flauw idee waar ons voedsel vandaan komt en wat er mee gebeurt. Kip uit Thailand, die bij ons wordt gebruikt in fastfood, zit vol met chemicaliën. De kippen worden in zes weken klaargestoomd voor de slacht."
Sam is foodblogger en wist al heel veel over voedsel. Ze had zich opgegeven voor het programma, omdat ze net als de andere groepsleden het idee had dat ze binnen twee weken zou worden opgeleid tot een goede kok. De eerste draaidag leek het daar ook op, toen ze in het Michelin-restaurant Rijks in Amsterdam de fijne kneepjes van het koksvak kregen bijgebracht. De dag erna kreeg een onverwachte wending, toen de twintigers op het vliegtuig naar Thailand werden gezet. Sam: "We hadden geen idee waar we aan begonnen en wat we zouden gaan, We werden in Thailand in een busje gezet, ergens naartoe gereden en aan het werk gezet. Pas daar kregen wat meer uitleg. De twee weken daarna werden continu in het diepe gegooid, soms drie keer op een dag.'
Kippenruimen
Dat het heftig zou worden, werd al heel snel duidelijk. De ontdekkingsreis begon in een mega kippenfarm waar de deelnemers moesten 'kippenruimen', ook al waren nog niet alle dieren helemaal overleden. "We kregen een kip voor onze neus, die zwart zag van de vliegen. Ik moest m'n hand ertussen steken om een stukje van die kip te eten. Ik ben van nature heel hygiënisch, ik moest me er overheen zetten, loslaten."
Ook moesten de deelnemers een dag rijstplantjes poten op een groot veld. "Tien uur lang hebben we daar gebukt gestaan in de brandende zon, met slechts een kwartiertje pauze. Toen we klaar waren moest het allemaal over, want we hadden de de plantjes niet goed verdeeld."
Vooral die eerste dagen waren heel moeilijk voor Sam: "Ik was zenuwachtig, moest dingen doen waar ik eigenlijk niets van afwist. En dan al die emoties. De eerste dagen kreeg ik geen hap door m'n keel. Terwijl ik normaal gesproken de grootste eter ben van iedereen. Daarna heb ik nog een paar dagen alleen maar banaan en appel gegeten."
'Het is reality tv in de puurste vorm: what you see is what you get.'
Penetrante geur
De vijf jongeren sliepen naast de kipfabriek, waar ook de werknemers sliepen. Sam: "Het waren de meest arme mensen die je je maar kunt voorstellen. Bij de fabriek hing een super penetrante geur, een mengsel van plas, bloed en poep. De grachten tussen de huizen waren bedekt met maaien. Ondanks die armoede wachtten de bewoners ons elke dag op en serveerden voor ons hele tafels vol met kip. Je bent zo in shock van wat je hebt meegemaakt, dat je die kip helemaal niet wilt eten. Maar je wilt het ook niet afslaan."
De zware omstandigheden zorgde er wel voor dat de vijf jongeren een hecht team werden. "Iedereen had z'n slechte dagen, maar we hebben elkaar er doorheen getrokken. Er werd geklaagd, maar we gaven niet op."
"In die twee weken is uiterlijk vertoon niet meer van belang. Twee weken geen make-up, geen hygiëne, geen mobieltje. Je loopt gewoon rond in een joggingbroek die je vijf dagen achter elkaar aan hebt. Aan het eind was ik mezelf niet meer. M'n gezicht was helemaal opgezet, ik had overal pukkels, omdat ik me had moeten wassen in bruin water. M'n ogen zaten helemaal dicht. Bij aankomst op Schiphol herkende mijn moeder me niet meer."
Prikkels
"De eerste dagen na m'n thuiskomst had ik moeite om al die prikkels van het gewone leven in Nederland te verwerken. Ik zat ook met schuldgevoelens: 'mag ik wel genieten als ik lekker met een rugleuning op de bank zit?' Maar gaandeweg realiseerde ik me dat schuldgevoelens niet nodig waren. Veel belangrijker was de vraag: wat kun je voor deze mensen in Thailand betekenen?"
Sam is door haar ervaring met de rauwe kant van de voedselindustrie in Thailand in veel opzichten veranderd. "Ik was met m'n moestuintje al heel bewust bezig met gezond eten. Maar ik ga me er nog veel meer in verdiepen. Als ik tegenwoordig een supermarkt binnenkom, kijk ik gelijk waar de kip vandaan komt. Ik ga nog veel bewuster om met voedsel. Ik ga vloggen over het onderwerp, samen met Mitchell. Die was altijd heel extravagant en het maakte hem niet uit wat hij at. Maar na alles wat hij gezien heeft, is hij helemaal genezen. Hij wil helemaal geen kip meer eten. Ikzelf koop tegenwoordig m'n vlees bij de lokale boer of via de site 'Koop een koe'. Het idee is: de koe wordt pas verkocht als er voldoende vraag is. Je betaalt meer, maar het geeft zo ontzettend veel meer voldoening."