Egbertus-directeur Ben van der Werf
'Ik ben dol op de kinderen'
vianen • Donderdag werd er voor de goedlachse Schalkwijker nog een rijtoer georganiseerd. "Ik heb dertien prachtige jaren gehad op de Egbertusschool. Ik ben altijd dol geweest op de kinderen, heb genoten van hun creativiteit, hun spontaniteit, het plezier dat ze hadden. Pas nog zei een meisje van vier jaar tegen mij: 'Meester Ben is een oude opa'. Prachtig vond ik dat. Een ander zou het niet in z'n hoofd halen om zoiets te zeggen. Maar als zo'n kind dat zo ziet, dan is het misschien wel tijd om te gaan."
De Egbertusschool is een katholieke school. Maar het katholieke onderwijs van nu is niet meer te vergelijken met de beginperiode, toen Ben als 21-jarige begon op de katholieke Agnesschool in IJsselstein. "Dat was nog in de tijd dat je op sollicitatiegesprek moest met meneer pastoor erbij. Of ik wel regelmatig naar de kerk ging? Natuurlijk, meneer pastoor. Want drie keer per jaar is ook regelmatig." Er volgt een bulderlach, zo'n alleraardigst trekje van de scheidende directeur.
De Egbertusschool, een beetje weggestopt in de Achterstraat, staat naast de katholieke kerk van Vianen. "Pastoor Meijer is onze buurman. Soms ga ik op de koffie. We werken samen: we hebben twee vieringen in de kerk. Pastoor komt met Pasen ook hier in school om het Bijbelse verhaal te vertellen. Bij bijzondere gebeurtenissen in de klas steken we een kaars aan. Die kaars hebben wij van meneer pastoor gekregen. Maar het is niet te vergelijken met vroeger. Veel ouders hechten waarde aan onze identiteit. Maar het aantal kinderen dat nog heilige communie doet is op de vingers van één hand te tellen."
Van der Werf ging in 2002 vanuit de Agnesschool de ‘Lek over’. In dat jaar werd hij directeur van de Titus Brandsmaschool in wijk De Hagen in Vianen. Het was een school met veel Turkse en Marokkaanse kinderen. Er was veel problematiek, een teruglopend leerlingenaantal. Er hing een negatieve sfeer. "We hebben geprobeerd om daar een positieve draai aan te geven, bijvoorbeeld door moeders uit te nodigen voor koffie-ochtenden. Het schoolmateriaal stelden we ook na schooltijd beschikbaar. Het is ons gelukt om een wijkwinkel op te zetten in de school. Als katholieke school hingen we in de weken voor Kerst de Adventskrans op, maar we vierden ook het Suikerfeest. Daarmee kweekten we goodwill. De sfeer veranderde daardoor 180 graden: van negatief naar positief. Maar het leverde geen extra leerlingen op. Het was vechten tegen de bierkaai. Uiteindelijk heeft de school het nog uitgezongen tot 2011. Ik ben degene geweest die de deur dicht heeft mogen doen."
Hoogopgeleid
Vanaf 2007 was Van der Werf zowel directeur op de Titus Brandsmaschool als op de Egbertusschool. "De Egbertusschool was heel anders van samenstelling dat de Titus. Hier zaten kinderen van doorgaans hoogopgeleide ouders. Ouders die graag meedachten over onderwijsontwikkeling. Daar ook iets van vonden. Het betekende dat je steeds goed moest nadenken over de stappen die je zette en de dingen die je deed. Ik heb het nooit als vervelend ervaren, maar het was niet altijd makkelijk. Sommige ouders hadden een abonnement op de mail."
'Sommige ouders hadden een abonnement op de mail'
Van der Werf heeft tijdens zijn directeurschap heel wat documenten en protocollen op papier moeten zetten. "Als ik terugkijk op mijn werkbare leven, dan zeg ik: ik heb daar veel te veel energie in moeten steken. Ik denk dat dat jammer is. Want heel veel van die documenten worden toch niet gelezen. Soms vroeg ik mezelf af: 'Waar doe ik het eigenlijk voor?'"
Hij stond in zijn jaren als directeur nog maar zelden voor de klas. "Ik vond dat lastig: je kunt immers geen twee heren dienen. In de klas ben je met directietaken bezig in je hoofd. En als directie denk je: 'o ja, die leerling'. Het is een moeilijke combinatie. Als directeur hoef ik niet meer in de klas te gaan staan. Ik zoek hen wel op. Ik zeg: als meester of juf kun je in de klas maximaal van betekenis zijn voor de kinderen die je onder je hoede hebt. Je kunt er een jaar lang mee werken, een relatie opbouwen met individuele kinderen. Maar als je directeur bent, kun je maximaal van betekenis zijn voor alle kinderen op jouw school.'
Vertrouwen
Volgens Van der Werf wordt er tegenwoordig wel heel veel gevraagd van leerkrachten. "Ze moeten op drie verschillende niveaus les kunnen geven en werken met hoog-intelligente kinderen en met kinderen die een individuele leerlijn volgen, soms ben je actief in een combinatiegroep. Dan vraag je heel veel. Wat ik heel vervelend vind is dat men vanuit de overheid kennelijk zo weinig vertrouwen heeft in leerkrachten dat alles moet worden vastgelegd."
De Egbertusschool wil betekenisvol zijn voor z'n omgeving: omdat de omgeving ook betekenisvol is voor de school. Van der Werf: "Dat betekent dat wij ook om ons heen kijken: waar liggen de kansen? We hebben bijvoorbeeld een historicus, die met de kinderen een rondwandeling door de binnenstad doet. En dan praten over de elementen die te maken hebben met de middeleeuwen." Natuurlijk: Kinderen van nu maak je niks meer wijs. Van der Werf: "Op jonge leeftijd lopen ze al met mobieltjes de school binnen. Ze hebben veel meer mogelijkheden om kennis te vergaren, contacten te zoeken. Vroeger hingen kinderen aan je lippen als je een verhaal vertelde. Tegenwoordig hebben kinderen bij wijze van spreken de film vaak al gezien. Of ze zeggen: ‘dat klopt niet, meester.’"
Van der Werf gaat nu genieten van zijn pensioen. "Samen met m'n vrouw veel wandelen, erop uit met de elektrische fiets. En als het kan gaan we weer reizen. Ik ga me verder verdiepen in de historie van Schalkwijk en het archief van de carnavalsvereniging ordenen. En ik probeer eindelijk de rust en concentratie te vinden om meer te gaan lezen. Genoeg te doen, dus. Misschien krijg ik het nog wel drukker dan nu."