• De zonnewijzer is een van de weinige overblijfselen van Amaliastein.
• De zonnewijzer is een van de weinige overblijfselen van Amaliastein. Foto: Aangeleverd

De zonnewijzer van Amaliastein

vianen • In de binnenstad van Vianen is het rijke verleden van de Stad nooit ver weg.

Huizen, kerken en standbeelden: vrijwel elke inwoner van Vianen heeft bewust of onbewust een eigen verhaal dat samenhangt met een of meerdere monumenten in Vianen. Zo ook 3D fotograaf en oud wiskunde docent Job van de Groep: "Misschien is het een beroepsdeformatie, maar zélf beschouw ik het als een prettige afwijking dat mijn aandacht vaak getrokken wordt objecten die iets meetkundigs hebben. Dit kunnen hangbruggen of vlakvullingen zijn, maar ook intrigerende patronen in de natuur, zoals zonnebloemen.
De zonnewijzer op de Lijnbaan is ook zo'n object. Vooral de vorm van het ruimtelijke lichaam fascineert me."

De zonnewijzer is een van de weinige overblijfselen van Amaliastein. Hendrik van Brederode bouwt dit lusthof in 1560 als zomerverblijf voor zijn vrouw Amalia, gravin van Nieuwenaar. Tijdens een uitgebreide renovatie van het kasteel laat Johan Wolfert van Brederode ook de achtvoudige zonnewijzer ontwerpen. Op de acht zijvlakken rondom (vier vierkanten en vier zeshoeken) wijst de schaduw van een uitstekende driehoek of rechthoek de tijd aan.

Job van de Groep: "Ik ben gaan uitzoeken hoe het lichaam is opgebouwd en in hoeverre het afgeleid kan worden uit één van de vijf regelmatige veelvlakken, Platonische lichamen, zoals de kubus. Of dat het lichaam juist een voorbeeld is van half-regelmatige veelvlakken, zoals bijvoorbeeld een voetbal. Het bleek tamelijk lastig om de structuur van de zonnewijzer te ontdekken. Het hemellichaam blijkt opgebouwd te zijn uit 18 zijvlakken waarvan zes vierkanten en twaalf zeshoeken. Na enig gepuzzel merkte ik dat het lichaam gezien kan worden als een kubus, waar op de zes zijvlakken vierzijdige piramides zijn gezet, die vervolgens op halve hoogte zijn afgeknot. De snijfiguren zijn dan de zes vierkanten. Als zonnewijzer is het monument in elk geval niet meer betrouwbaar: in de zomertijd loopt hij twee uur achter. Waardóór is een verhaal apart."


q www.vrijstadvianen.nl