'Wees alert: er worden nog steeds mensen gehersenspoeld'
Hannelore heeft het gered
krimpen a/d ijssel • Het is 1975. Gert en Julia van Otterloo nemen hun intrek in een flat in Krimpen aan den IJssel, want Gert heeft werk gevonden bij de Stichting Protestants Interkerkelijk Centrum voor Maatschappelijk Werk Lek en IJssel. Het is wel ver weg van hun roots in de Achterhoek, maar vooral Gert vindt het wel fijn om een beetje los te komen van zijn schoonfamilie. Julia gaat werken op de plaatselijke kleuterschool, maar kan binnen het kerkelijk leven van Krimpen haar draai niet vinden. Dan vraagt een moeder op het schoolplein haar mee naar een bijbelstudie. Julia bloeit op en ook Gert wordt gegrepen door 'de Broeder' oftewel Sipke Vrieswijk. Ze besluiten lid te worden van zijn Gemeente Gods.
Maar Vrieswijk ontpopt zich in rap tempo tot een religieus dictator, aan wiens grillen iedereen moet gehoorzamen, anders volgen bizarre sancties of een spreekverbod. Hij krijgt de 'openbaring' dat hij 'de Profeet is'. Troggelt de gemeenteleden grote sommen geld af, onder andere om een klooster in het Gelderse Velddriel ingrijpend te verbouwen. Neemt er eerst zelf zijn intrek, om vervolgens complete gezinnen te ontwrichten door vrouwen te dwingen te scheiden en mensen ervan te overtuigen dat ze moeten breken met hun 'duivelse' familie. Ook de vader van Julia, die zich duidelijk tegen de Gemeente Gods heeft uitgesproken, moet het ontgelden. Bij zijn overlijden neemt Vrieswijk Julia onder zijn vleugels in het klooster. Gert en hun jongste dochter krijgen orders om achter te blijven in Krimpen, de negenjarige Hannelore verhuist mee naar Velddriel. Daar worden Julia en Hannelore net als de meeste andere vrouwen gedwongen om het bed te delen met de sekteleider en zijn vriendin. Gehersenspoeld als ze zijn, accepteren ze het als normaal.
Vanuit Krimpen blijft Gert nota bene lid van de Gemeente Gods en probeert hij zijn ex-vrouw en dochter te steunen. Hij komt zelfs enige jaren ook in het klooster wonen, maar contact tussen de gezinsleden is er nauwelijks. Mag niet van Vrieswijk.
Schrijver Frank Krake heeft het hele verhaal opgeschreven in 'Hannelore, het meisje uit de sekte'. Het kostte hem een jaar om precies te reconstrueren wat er is gebeurd. Hij bestudeerde kranten en verslagen van politieverhoren en interviewde vele betrokkenen, zoals politieagenten en actievoerders die streden tegen de Gemeente Gods. Naast zo'n twintig gesprekken met Hannelore sprak hij enkele andere oud-leden van de sekte.
Krake: "Door al die gesprekken te combineren, hebben we uiteindelijk de puzzel compleet kunnen maken. Onderling werd er tussen de sekteleden nauwelijks gesproken. Ze hadden dus ieder alleen hun eigen beeld van wat er gebeurde. En ze hadden geen idee wat er zich in de rest van de wereld afspeelde. Ze mochten ook niets zelf bepalen, tot hun kledingkeuze aan toe. Het dag- en nachtritme werd volledig in de war geschopt. Hun hele identiteit werd ze afgenomen."
Krake twijfelde aanvankelijk erg of hij een boek over dit precaire onderwerp wilde schrijven. "Maar het feit dat Hannelore met haar verhaal anderen wil waarschuwen voor de gevaren van sekten gaf bij mij de doorslag. Er zijn momenteel meer dan tachtig sektes bekend in Nederland, waar mensen worden gehersenspoeld."
Hannelore is er bovenop gekomen, al heeft het haar jaren gekost. Al in 1987 wordt een groot protest gehouden bij het klooster, met veel publiciteit als gevolg. Maar pas in 1992 verlaat Vrieswijk Velddriel halsoverkop. Hannelore wordt ontvoerd naar het buitenland, waar ze in 1994 wordt bevrijd - tegen haar wil, zo denkt ze op dat moment. In 1996 doet ze alsnog aangifte. Vrieswijk wordt uiteindelijk veroordeeld; in 2019 overlijdt hij.
De periode in de sekte heeft bij het hele gezin diepe sporen nagelaten. Praten over die periode kunnen ze niet. Maar ondanks deze zware rugzak leidt Hannelore nu een gelukkig leven met haar grote liefde en vier kinderen. Ze hoopt via het boek een voorbeeld te mogen zijn voor velen.
Janneke Boogaard