Herinneringen aan een stille Bommelerwaard
Evacuatie, een tijd om nooit te vergeten
bommelerwaard • De emotionele impact van de evacuatie van de Bommelerwaard bij het hoge water in 1995 klinkt door in alle reacties, ook 25 jaar na dato.
"Ik zal die tijd nooit vergeten. Wij waren hele dagen zandzakken aan het vullen bij Van der Ven in Brakel en gingen soep en koffie brengen bij de dijkwachten in Zaltbommel. Zo vreemd om in een lege stad te rijden. En wat ik me vooral herinner was de saamhorigheid", zo vertelt Ina Verheij uit Brakel.
Rieka Verbeek-Vos (34 jaar) uit Wijk en Aalburg was tijdens de evacuatie negen jaar. "Toen ik uit school kwam, waren alle spullen al ingepakt en vertrokken we naar een tante die drie hoog in een flat in Tiel woonde. Hoog genoeg, zo dachten we, totdat ook Tiel moest evacueren. Dus trokken we in bij een tante in Austerlitz op een zolderkamer boven haar garage. Met mijn twee nichtjes ging ik mee naar school, niemand wist immers hoe lang het zou duren. Na vijf nachten keerden we terug naar Brakel en na nog een nachtje mochten we terug naar huis in Aalst. Dat was toch een soort 'ghost town'. Zelf vond ik het een groot avontuur, pas heb ik nog plakboeken zitten bekijken, samen met mijn dochter." Rieka herinnert zich ook haar goudvis nog. "Die hadden we op zolder gezet, voordat we vertrokken en die leefde nog."
Zag Rieka het als kind nog als een avontuur, Carolina McCormack (37 jaar) uit Brakel vond het vooral heel angstig. Ook door de dijkwachten en het patrouilleren van de legervoertuigen op de dijk. Haar vader wilde niet evacueren. "Dat vond ik heel heftig, maar uiteindelijk werd besloten dat voor de veiligheid van de kinderen het beter was wel te evacueren. We werden opgeladen met een vrachtwagen en stonden in de file bij de Andelse sluis op weg naar familie in Hoogblokland. Mijn vader bleef thuis, samen met de buurman, maar onze huisraad ging naar een tante in Meeuwen, die woonde op een terp."
Als Joke Maas-Verstegen (43 jaar) uit Aalst vertelt over de evacuatie valt vaak het woord indrukwekkend. "Wij woonden toen op een boerderij in Rhenoy en kregen een telefoontje uit de Bommelerwaard of we drachtige vaarzen en kalfjes wilden opvangen. Maar voordat die arriveerden bleek dat ook de Betuwe moest evacueren. Dus moest vader de stieren wegbrengen, die had daar nachtmerries van en was in tranen vanwege het hoge water, Al die spanningen en de angst om al wat je bezit kwijt te raken. Ieder jaar In januari moet ik weer terug denken aan die tijd." Toch bracht de evacuatie voor Joke ook iets moois, de man van de kalfjes is nu haar echtgenoot.
Wiel Peeters uit Zaltbommel noemt de evacuatie hoognodig, hij woonde in 1995 in een woning aan de Waaldijk in Hurwenen. "Als je aan de dijk woont en de watermassa aan de andere kant van de dijk boven de vloer van je slaapkamer staat dan ga je wel even nadenken. Iedere dag ging ik met mijn twee honden de dijk over en vervolgens omlaag de Kil in. Maar dat loopje werd steeds korter tot ik op de laatste dagen niet meer de dijk over en omlaag kon. Langs de weg lopen durfde ik al niet vanwege het kolkende water met een zompige berm van nauwelijks een halve meter."
Voor Waterschap Rivierenland is het hoogwater van 1995 een ijkpunt in waterbeheer en waterveiligheid. Met het initiatief #hohohoogwater belicht het waterschap, samen met nog zes waterschappen en het Hoogwaterbeschermingsprogramma, de dreiging van toen, de ingrijpende veranderingen die volgden en de waterveiligheid in de toekomst. De videodagboeken, infographics en interviews van #hohohoogwater zijn te vinden via de website van het waterschap. De belangrijkste boodschap: werken aan de dijken is nooit 'af'.
Hannie Visser-Kieboom