De stenen houden de herinnering aan de slachtoffers levend
Bommelerwaard herdenkt Holocaust
zaltbommel • Ilze Rose was nog geen zestien jaar oud toen ze vanuit het Duitsland vluchtte naar het toen nog veilige Zaltbommel.
De nazi's hadden het Joodse leven in haar vorige woonplaats Bielefeld verwoest, de synagoge was in 1938 al platgebrand. In Zaltbommel werd ze liefdevol opgenomen door de familie Hes in de Waterstraat. Ze legde met succes het toelatingsexamen voor de HBS af. Toen de bezetter haar opriep terug te gaan naar haar geboorteplaats, strandde ze in Gelsenkirchen. Vandaar werd zij naar het getto van Warschau gedeporteerd, waar ze in 1942 op 16-jarige leeftijd overleed.
Het verhaal van Ilze werd donderdagavond verteld door Theo Boogaard, bestuurslid van Stichting Mikwe, tijdens een korte rondleiding door de stad. Even daarvoor stak burgemeester Pieter van Maaren op de Markt het licht aan van het tijdelijke Holocaustmonument Levenslicht. Het kunstwerk van Daan Roosegaarde bestaat uit in totaal 104.000 lichtgevende herdenkingsstenen, gelijk aan het aantal Nederlandse Joden, Roma en Sinti dat in de Tweede Wereldoorlog werd vermoord door de Duitsers.
Het licht op het monument pulseert, gaat van licht naar donker, van donker naar licht. De stenen 'ademen' in het licht en houden daarmee de herinnering aan de slachtoffers levend. Het grote monument is vorige week onthuld in Rotterdam en reist vanaf nu in kleine porties langs 170 gemeenten in Nederland. Vrijdagavond was het te zien in Rossum, bij de familie Sijsma aan de Maasdijk. Donderdag 30 januari is het om 19:00 uur te zien op de Markt en vrijdag 31 januari van 18:30 tot 20:30 uur bij het Mikwe (Minnebroederstraat 2).
Bij de onthulling van het monument op de Markt in Zaltbommel waren donderdagavond zo'n zestig mensen aanwezig, waaronder het college van burgemeester en wethouders en veel gemeenteraadsleden. Leerlingen van Koorschool Senta onder leiding van Sylvia van der Vinne zongen na afloop het prachtige lied 'Keshet Lavana', over het licht van een witte regenboog. Daarna gingen de aanwezigen mee met de gidsen van Mikwe voor een korte wandeling langs Stolpersteinen, struikelstenen, in de stad. Op elke Stolperstein, de afgelopen tijd mooi schoongemaakt en gepoetst door leden van de Rotary, staat de naam van gedeporteerde en vermoorde bewoners van het huis waar de steen voor ligt.
Gids Theo Boogaard stond stil bij een aantal Stolpersteinen en vertelde kort over de mensen waar het om ging. Voor het huis op Gamerschestraat 29 bijvoorbeeld. Daar woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog het echtpaar Meyer-Blijdenstein. Zij waren in Duitsland slachtoffer geworden van de Kristallnacht. Gustav belandde in concentratiekamp Dachau, maar werd daar weer vrijgelaten. Meteen daarna vluchtte hij met zijn vrouw Johanna Sara naar Nederland en kwam terecht in Zaltbommel, waar nog twee familieleden woonden. In december 1942 werden ze allebei vermoord in Auschwitz. Ook Frederika van Blijdenstein-Sternfeld en Ida van Blijdenstein-Wihl overleefden de oorlog niet.
Op de website van Stichting Mikwe (www.mikwe.nl) heeft dr. Aart Vos een volledig overzicht geplaatst van alle uit Zaltbommel gedeporteerde en vermoorde Joodse inwoners. Op de website van de gemeente Zaltbommel (www.zaltbommel.nl) staat een overzicht van de activiteiten rondom Levenslicht en van de overige activiteiten rond 75 Jaar Bevrijding.
Britta Alink