Bert-Jan Mouw
'Boeiend en vermoeiend'
Dominee Bert-Jan Mouw van hervormd Aalburg spreekt van een 'intense periode'. “Boeiend en vermoeiend.” Zo schetst Bert-Jan Mouw in deze coronatijd het dominee-zijn. Daarbij vindt hij het van belang dat je als dominee je verhoudt tot de tijd waarin je leeft. “Je hebt het Woord van God, daar heb je in gestudeerd, daar ben je in thuis. Je leest ook de tijd, je leert nieuwe dingen, je probeert ook te bedenken in welke tijd leven we en wat zegt dat dan. Uiteindelijk is mijn hoogste goed dat die verbinding wordt gelegd tussen wat God te zeggen heeft en waarin wij nu leven, zodat de mensen van nu er ook iets mee kunnen. Dus het boeiende is om in de verkondiging woorden en vormen te gebruiken die raken aan het alledaagse leven. Wat gebeurt er in de samenleving, wat doet dat met het Woord van God, met het gemeente zijn, met mijn werk, is dat allemaal nieuw of zit dat in de bijbel ook al en dat vind ik heel boeiend. Zo het Woord van God lezen.” Samen als gemeente kerk zijn is momenteel moeilijk. De gemeenteleden zitten voor een groot deel niet in de kerk, maar luisteren via de kerktelefoon of kijken digitaal. “Voor mij zit de boeiende kant in het inhoudelijke van het werk, maar praktisch is het lastig en vermoeiend. Je wilt je houden aan de regelgeving. Het kost veel energie om je telkens weer aan te passen, om op een andere manier het werk te kunnen doen. We kunnen niet alles meer, zoals bijvoorbeeld bezoekwerk. Dat valt soms helemaal weg. Bij een uitvaart mag je niet dichtbij komen. Het is gelijk afstandelijker, terwijl je als kerk in die situatie eigenlijk nastreeft om heel dichtbij te zijn.”
Bij hervormd Aalburg hebben ze net als andere kerken andere manieren ingezet om toch het Woord van God bij de mensen te brengen. “We proberen veel dingen online te doen. We hebben een kerkapp aangeschaft. We livestreamen de kerkdiensten”, noemt Mouw op. “Gelukkig hebben veel mensen een tablet of een smart-tv. Ik kom nu op huisbezoek bij mensen waar ik eerst de smart-tv in moet stellen. Maar er is ook nog een groep die niet digitaal is. Die luisteren wel via de kerktelefoon. Er worden attenties rondgebracht. Maar verder kunnen zij ervaren erbuiten te staan. Het is lastig voor hen.” In de huidige situatie is het zingen tijdens de kerkdienst niet wenselijk en het wordt ook niet geadviseerd. Desnoods heel ingetogen. Veel wordt nu gewerkt met voorzangers of instrumenten. Dominee Mouw vindt het zingen door de gemeenteleden een enorm gemis. “Het zingen vind ik echt iets fundamenteels voor een kerkdienst. Door je mond open te doen om te zingen ben je ook fysiek er meer bij. Voor een dominee is het ook lastig om een lied op te geven en vervolgens te zien dat iedereen zijn mond moet houden.”
Mouw denkt dat het coronavirus ook iets positiefs met zich kan meebrengen. “Het is natuurlijk een streep door allerlei zekerheden. Je kunt er soms heel verdrietig over zijn, maar het kan ook een kans zijn. Dat je nu elkaar telkens weer de vraag stelt: wat is nu echt de kern wat we doen? En wat kan eigenlijk ook anders? Dat is ook geen nieuwe vraag. Nu móet je echter wel de vraag stellen. Hoe begeleiden we onze liederen? Hoe vieren we de sacramenten, zoals doop en avondmaal? Instrumenten in de kerk? Dat waren al thema’s waar we over aan het denken waren. Nu door omstandigheden wordt je gedwongen. Ik denk dat we meer werk hebben na de crisis dan nu. Nu zit je heel erg op de maatregelen, maar er komt een andere periode aan. En dan? Wat wordt een nieuw normaal?”
Dichterbij God
Op de vraag of de crisis de mensen dichterbij God brengt antwoordt Mouw: “Ik denk dat de omstandigheden dat niet zo bepalen, maar hoe je met de omstandigheden omgaat. Ik zie ook mensen die, doordat de structuur wegvalt, niet dichter bij God komen of zelfs afhaken. Maar er zijn ook mensen die ervaren dat de kerk wel de plek is waar je moet zijn. We zien ook mensen opbloeien in taken die we voor die tijd eerst niet hadden en die nu wel belangrijk zijn.”
“Ik denk dat het positieve is dat je nu een spiegel wordt voorgehouden die je wel helpt om in de toekomst dichterbij de kern te komen. Dichterbij dan waarvoor je bedoeld bent. Er is altijd een spanning, maar zo’n crisis helpt de franje er beter af te halen. Maar dan moet je wel die handschoen oppakken. Je kunt ook treuren over wat je allemaal niet kan en niet mag en op dingen die je bent kwijtgeraakt. Dan zijn er ook geen kansen.”
'Gelukkig hebben veel mensen een tablet of een smart-tv'
Hoe zal het zijn als dadelijk ‘het normaal’ weer om de hoek komt kijken? Hoe wordt de kerkgang hervat? Gaan de mensen weer naar de kerk? gaan ze dan naar de eigen kerk of wordt het een andere kerkelijke gemeente?
Mouw heeft er nog geen idee over. “Het kan je verrassen, maar het kan ook tegenvallen. Je weet het gewoon niet. Er kunnen best gezinnen zijn die digitaal eens rondgekeken hebben en zeggen we passen hier niet meer in de gemeente. We gaan elders. Daar kunnen we ons nu wel zorgen over maken. Maar daar ga je zelf aan onderdoor. We proberen te doen wat we kunnen, maar in gebed beseffen we ook: het ligt niet in onze handen.”
2020 loopt teneinde. Hoe vat Mouw dit bijzondere jaar geestelijk samen? “Voor mijzelf zou ik, denk ik, het woord 'intens' kiezen. Dat betekent niet eens zo zeer negatief, maar je bent meer dan daarvoor heel bewust bezig geweest met wat je nou eigenlijk aan het doen bent. Intens is soms ook verdrietig, soms ook vermoeiend, maar soms ook verrijkend. Er zijn ook heel mooie dingen en contacten geweest en bemoedigingen door mensen die heel betrokken en trouw zijn.”