De lege sokkels staan voor de mannen, die niet meer terugkeerden uit Duitsland
Merwedegijzelaars zijn niet vergeten
werkendam • Merwedegijzelaar Arie van der Stelt (1923-2014) woonde tientallen jaren aan de Sasdijk in Werkendam. Op slechts enkele honderden meters afstand van het voetveer naar Boven-Hardinxveld. Juist op die plek is zaterdagmiddag in de stromende regen het standbeeld voor deze vergeten groep oorlogsslachtoffers onthuld. Nog maar tien jaar geleden vertelde Arie van der Stelt in een interview over zijn herinneringen als Merwedegijzelaar. "Ik denk nog vaak aan Kamp Amersfoort, die tijd was toch wel het ergste. Dan droom ik van Kotâlla, en dat ik alleen op het exercitieterrein loop met hem." Tijdens het interview vertelde hij ook dat er nooit geen erkenning was voor het leed van de Merwedegijzelaars. Van der Stelt mocht de onthulling van het standbeeld zelf niet meer meemaken, hij overleed in 2014. Ook andere Werkendamse Merwedegijzelaars mochten de onthulling van het standbeeld en daarmee de erkenning voor hun lot niet meer meemaken. Wel waren kinderen en een enkele echtgenote van de mannen die 16 mei 1944 tijdens de razzia werden opgepakt aanwezig bij de onthulling. Zoals Piet en Riet Kramer. Hun vader Co werd ook opgepakt en pas na zes weken weer vrijgelaten uit Kamp Amersfoort. "Wij zijn dankbaar voor dit eerbetoon, daarmee is er eindelijk erkenning voor het leed van deze jonge mannen. Zelfs op zijn sterfbed sprak onze vader nog over wat er toen was gebeurd." Broer en zus waren betrokken bij de totstandkoming van het monument. "Dit monument heeft een vaste plek in ons hart", zo vertelt Piet, die de betrokkenheid bij de totstandkoming van het monument niet had willen missen.
Tijdens de onthulling van het monument sprak burgemeester Egbert Lichtenberg ook over de vijf mannen uit Werkendam, die nooit meer terugkeerden uit Duitsland. Zoals Karel van Hartingsvelt, Johan den Hollander, Cees Ippel, Teunis Koesveld en Pieter Schouten. "Pas in de jaren tachtig kwam de maatschappelijke erkenning voor deze vergeten groep. Laten we de fouten van de oorlog niet nogmaals maken, maar de haat en de wraak uit onze levens bannen." De burgemeester sprak nog een woord van dank uit aan Anja van der Starre, die zich heeft ingezet voor het standbeeld in Werkendam. Ook was ze initiatiefnemer van het digitaal monument van de Merwedegijzelaars. Richard van der Koppel, de maker van de drie beelden in Sliedrecht, Hardinxveld en Werkendam, legde uit dat de twee lege sokkels staan voor de mannen die niet meer terugkeerden uit Duitsland. Het opengewerkte beeld is aan de binnenkant afgewerkt met glansverf. Het beeld zelf staat op één been. "Ondanks dat ene been zijn de onschuldige mannen overeind blijven staan. Zo vertelt dit beeld het verhaal van vrijheid en vrede." Op de twee lege sokkels staan de woorden onschuld en angst en strijd en verdriet.
Hannie Visser-Kieboom