'Reis op kolenschip was geen pretje'
krimpen a/d lek • Het nieuwste kinderboek 'Wegwezen' van schrijfster Janny den Besten (64) speelt zich af in Krimpen aan de Lek.
Het dorp ving in de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog honderden evacués op uit plaatsen als Rhenen en Veenendaal. "Tijdens de slag om de Grebbeberg waren zij per kolenschip naar hier gebracht", weet Janny den Besten. "Eigenlijk was Krimpen niet het geplande eindstation, dat waren de Zuid-Hollandse eilanden. Maar door het bombardement van Rotterdam strandden die mensen (16.000 in totaal) in dorpen langs de Lek als Bergambacht, Lekkerkerk en Krimpen."
Door haar werk als correspondent bij weekblad De Klaroen kwam Janny, die zelf in Nieuw-Lekkerland woont, op het idee voor een boek. "De redactie vroeg mij om een interview af te nemen met iemand die veel onderzoek deed naar de evacuatie vanuit Veenendaal en omgeving. Ik vond dat zo'n boeiend verhaal dat ik me er verder in ben gaan verdiepen." Ze schreef uiteindelijk twee romans over het onderwerp en het jeugdboek 'Wegwezen'.
De evacuatie kwam destijds niet helemaal uit de lucht vallen. "Schippers hadden de opdracht gekregen om hun kolenschepen - ook wel 'kempenaars' genoemd - schoon te maken en sanitaire voorzieningen te treffen. Slechts een enkeling had dat gedaan. Velen dachten namelijk dat het geen oorlog zou worden. Toen dat toch gebeurde, kwamen die mensen terecht op stoffige, vieze schepen. Er stonden twee emmers waar 400 mensen hun behoeften op moesten doen. Nee, de reis was geen pretje."
In 'Wegwezen' speelt Niek de hoofdrol. Het is een jongen die met zijn ouders en zusje Hannie in Krimpen aan de Lek belandt. Hij wordt opgevangen op een boerderij en vindt het daar geweldig. Zo mag hij de boer helpen met het melken van de koeien. Dat verandert allemaal als zijn zusje in een sloot verdrinkt. Niek voelt zich schuldig omdat -ie niet goed zou hebben opgelet, maar de waarheid blijkt anders. Janny is geen onbekende in Krimpen aan de Lek. "Ik heb er veertien jaar les gegeven op basisschool De Wegwijzer, dus ken de omgeving redelijk goed. Dat maakte beschrijvingen eenvoudiger."
De boekpresentatie van de eerste roman over de evacuatie - Verborgen lied - vond plaats in de kerk van Ammerstol. Dat was niet 'zomaar'. "In die kerk hebben ze destijds vluchtelingen opgevangen. Die sliepen daar de eerste nacht op stro. In de dagen erna werden ze naar boerderijen in de omgeving gebracht." Ammerstol was ook de plaats waar schepen duizenden koeien aan wal brachten. Ze werden op de Snackert het land op gejaagd. "Dagenlang hoorde je die koeien loeien omdat ze niet gemolken werden. Iets dat bij veel mensen die de evacuatie hebben meegemaakt in het geheugen staat gegrift." 'Wegwezen' is verkrijgbaar en te bestellen bij iedere boekhandel. Janny den Besten verzorgt ook gastlessen op scholen. Zij is te benaderen via: jannydbesten@gmail.com.