VANL-TCW na 25 jaar niet meer weg te denken
Boeren onmisbaar bij beheer landschap
regio • De vereniging is inmiddels een onmisbare schakel bij het behoud van natuur en landschap in dit deel van de Betuwe.
De vereniging werd 25 jaar geleden opgericht uit grote onvrede onder agrariërs over het toen net gepresenteerde ontwerp-bestemmingsplan buitengebied in Neerijnen. Er werden plannen gepresenteerd die een grote beperking zouden inhouden voor de agrarische bedrijfsvoering. "De hogere overheden dachten te kunnen bepalen wat goed voor de boeren zou zijn, maar er werd niet met de boeren gecommuniceerd", zegt Gerard MacLeane, voorzitter van de vereniging "Toen is het idee gerijpt: maar we kunnen het zelf ook wel." Er is in die beginjaren veel pionierswerk verzet, waarbij vooral Teunis de Jongh genoemd moet worden. Hij liet als één van de eerste boeren zien dat zorg voor een aantrekkelijk buitengebied heel goed samengaat met een gezonde agrarische bedrijfsvoering. Bij de natuurbeschermers was er aanvankelijk nogal wat twijfel over de effectiviteit van weidevogelbescherming door boeren. Ook binnen de sector zelf werden de activiteiten met argusogen bekeken. "Wij werden toch een beetje gezien als geitenwollen-sokken-figuren", zegt Peter van Noord, die tegenwoordig de beheeractiviteiten coördineert.
Weidevogelbeheer
De VANL telt inmiddels 300 leden, waarvan zeventig procent agrariërs. Boeren die de weidevogels willen beschermen worden ondersteund door zo'n zestig vrijwilligers, die in het hele gebied van de Tieler- en Culemborgerwaarden actief zijn. Van Noord: "Ze gaan in het voorjaar buitengewoon hard aan het werk om nesten te lokaliseren, te markeren en te overleggen met de boeren. Soms krijgen die het advies om nog even te wachten met maaien."
Maar VANL doet veel meer. De vereniging is al jaren actief bij het behoud van hoogstamboomgaarden en zet zich in voor natuurvriendelijk beheer van bermen, akkerranden en slootkanten. De vereniging beschermt soorten die passen bij het cultuurlandschap in deze streek, zoals de steenuil. "De steenuil is de ambassadeur van het kleinschalig agrarisch cultuurlandschap", zegt MacLeane. Dit voorjaar startte het project 'Betuwe Bijenlandschap', bedoeld om de diversiteit te vergroten door met name voor bijen en vlinders een goede leefomgeving te creëren.
Heesseltse Uiterwaarden
VANL-TCW is verantwoordelijk voor het beheer over de Heesseltsche Uiterwaarden, een mengeling van 200 hectare natuurgebied en ruim 100 hectare kleinschalige landbouw. Peter van Noord regelt voor de vereniging in opdracht van eigenaar Staatsbosbeheer de uitgiften van gedeelten van de Heesseltse Uiterwaarden. "Elke twee weken maak ik een rondje door het gebied. Ik ben aanspreekpunt voor de omgeving, zorg dat landbouwplastic wordt verwijderd, vraag boeren of ze misschien wat later willen maaien. Dat soort dingen."
Peter is blij dat het beheer is toevertrouwd aan VANL-TCW. "Het is logisch. De boeren kennen dit gebied immers op hun duimpje. Van oudsher zijn de uiterwaarden altijd door de boeren beheerd. En ook nu de natuur en de waterveiligheid een prominentere rol is gaan spelen, kunnen wij die verantwoordelijkheid heel goed aan. Het is voor natuurorganisaties veel beter om de lokale ondernemers erbij te betrekken, in plaats van dat je ze het gevoel geeft dat ze opzij worden gezet."
Zonnevelden
Volgens Gerard MacLeane is het belangrijk dat de inzet van boeren wordt gewaardeerd en gehonoreerd. MacLean: "De laatste jaren zijn er veel hectares afgesnoept van de landbouwgrond. Kijk naar de Betuwelijn, de woningbouw in Geldermalsen, een oprukkende stad als Gorinchem. En niet te vergeten het ruimtebeslag die nodig is voor duurzame energieopwekking. Vroeger werd de Betuwse horizon bepaald door het silhouet van dorpjes en kerktorens, tegenwoordig door windmolens en de schittering van zonnevelden."
Dick Aanen