'De vijver waar we uit vissen wordt groter door samenwerking'
Grenzen vallen weg dankzij theater
vijfheerenlanden • Dat theater mensen bij elkaar brengt, is in de streek al meerdere keren aangetoond. Neem de nagespeelde begrafenisstoet van de Heer van Brederode tijdens de Toneelroute van 2016 in Vianen. Petra Spaninks wist destijds tientallen mannen te overtuigen mee te lopen. "Ik vroeg ze om hun baard te laten staan, dus in de maanden voor de voorstelling liepen er opeens veel meer mannen met een baard door Vianen. Mensen die elkaar helemaal niet kenden, spraken elkaar aan: 'Hé, doe jij soms ook mee aan de voorstelling?'"
Wat er tijdens de voorstelling zelf gebeurde, is voor Spaninks nog steeds een grote inspiratiebron. "We kwamen met de stoet onder de Lekpoort door en daar stond de hele Voorstraat bomvol. Je zág de mannen gewoon groeien: schouders naar achteren, hoofd omhoog. Daardoor raakte het publiek nog meer onder de indruk en daardoor groeiden de spelers nog weer meer. Die euforie, die gemeenschappelijke ervaring van samen iets moois maken en mensen daarvan laten genieten: daar doe ik het allemaal voor."
Monique Sentjens van het Kerntheater, regisseur van de productie 'Grenze(n)loze tijd' die de komende dagen wordt uitgevoerd in Leerdam, herkent dat gevoel. "Je bent ongeveer een jaar met een grote groep mensen bezig. Dat leidt tot nieuwe ontmoetingen, voor en achter de schermen. Wat ik heel gaaf vind, is dat er voor het eerst ook mensen uit de voormalige gemeente Zederik en Vianen meedoen." Ontmoetingen tussen mensen van allerlei komaf staan ook centraal tijdens de voorstelling. De titel verwijst naar veranderende grenzen: wat eerst het Wijktheater was, is na de herindeling het Kerntheater geworden. En de tijd? "Alles wat we laten zien is tijdloos. Het gaat wel over de geschiedenis van de Vijfheerenlanden, maar met een dikke knipoog."
Het publiek wordt in groepen verdeeld en gaat op 'tijdreis' met één van de Heren: die van Arkel, Ter Leede, Hagestein, Everdingen en Vianen. Het stuk begint en eindigt in het Hofje van mevrouw Van Aerden. Was het niet nog 'grensverleggender' geweest om de voorstelling ook in Zederik en Vianen te spelen? "Dat hebben we overwogen", vertelt Sentjens, "maar logistiek en praktisch is dat erg ingewikkeld. In de toekomst zouden we dat wel graag een keer willen. Wel zitten er filmscènes in het stuk", verklapt ze, "en die zijn onder andere in Vianen en Meerkerk opgenomen. Dat was ook erg leuk, het leidde tot gesprekken over hoe lang mensen ergens al wonen en hoe zij de streek ervaren."
Het Kerntheater legde in de aanloop naar 'Grenze(n)loze tijd' ook contacten met de initiatieven voor locatietheater in Vianen: de Toneelroute, Licht op Vianen en Link Locatietheater. "We lenen bijvoorbeeld kostuums van de Toneelroute, dat is een hele toffe samenwerking", vertelt Sentjens enthousiast.
De drijvende krachten achter Licht op Vianen (Petra Spaninks, die de Toneelroute na de editie van 2016 verliet), de Toneelroute en Link Locatietheater (Kirsten Robben) zijn uitgenodigd voor de première van Grenze(n)loze tijd. Robben: "Mijn contacten buiten de voormalige gemeente Vianen zijn nu nog pril, maar ik ga zeker kijken bij het Kerntheater en daarna eens een kop koffie met ze drinken." Robben benutte de afgelopen zomer voor een persoonlijke kennismakingstour door de nieuwe gemeente. "Ik ben 25 dagen lang door alle dorpen getrokken met mijn bolderkar, heb bij mensen in de tuin mijn tent opgezet of in de logeerkamer geslapen als het regende. Dat heeft natuurlijk heel veel nieuwe contacten en verhalen opgeleverd. Die ben ik nu aan het verwerken in een reisverslag en ga ik gebruiken als inspiratie voor nieuwe Link-voorstellingen."
Ook de Toneelroute is 'verhalen aan het ophalen' in de nieuwe kernen, voor de voorstellingen van 2020. "Vanwege de fusie hebben we als thema 'verbinding' gekozen. We nodigen de inwoners van voormalig Leerdam en Zederik nadrukkelijk uit om mee te doen", zegt Toneelroute-voorzitter Herman Hello. Dat gaat niet vanzelf, constateert hij. "Ze staan nog niet in de rij, je merkt dat we elkaar nog niet goed kennen."
De blik verruimen, mensen met elkaar verbinden: de vier theaterstichtingen lijken grotendeels dezelfde aanpak te hebben. Kunnen ze dan niet beter zelf ook fuseren? "Logische vraag", vindt Hello, die door het bestuur bewust is aangetrokken als voorzitter met enige afstand tot de theatrale praktijk. "Maar de kans daarop lijkt me bijna nul. Elk van de initiatieven komt voort uit een eigen artistieke blik. Individueel is daar veel energie in gestoken, het zou voor hen voelen alsof ze hun kindje weggeven. Je kunt het ook omdraaien: je mag als gemeente in de handen klappen met vier van dit soort gave initiatieven."
Petra Spaninks beaamt dat: "Met z'n allen kunnen we steeds meer mensen betrekken bij theater en de inwoners zoveel mogelijk ervaring laten opdoen met alles wat erbij komt kijken. Als speler, maar ook bijvoorbeeld als kostuummaker."
Ook Kirsten Robben is niet bang voor onderlinge concurrentie. "Er zijn die hards die overal aan meedoen. Door data op elkaar af te stemmen, kan dat ook. Ja: je vist allemaal uit dezelfde vijver. Maar die vijver wordt ook groter door samenwerking."
Janneke Boogaard