'Het is een keer genoeg geweest, we willen die toren niet'
Weerstand tegen radartoren blijft
herwijnen • Inwoners krijgen dan een begrijpelijke uitleg over een rapport van Defensie dat voor insiders is geschreven. Indien nodig wordt er ook nog een publieksvriendelijke versie van het onderzoek gemaakt.
Daardoor neemt de raad niet in september, maar waarschijnlijk pas in oktober een besluit over het plan. Ondanks diverse toezeggingen staken inwoners hun mening woensdag tijdens de tweede informatiebijeenkomst niet onder stoelen of banken.
Het voormalige radarstation van de Luchtverkeersleiding Nederland in Herwijnen is afgebroken. Defensie heeft deze locatie gekocht om er een station te plaatsen voor militaire doeleinden. Het is de bedoeling dat dit station samen met het radarstation in Wier in Friesland heel Nederland gaat bestrijken. B&W van Lingewaal hebben Defensie laten weten daar in principe mee akkoord te gaan.
Wethouder Ed van Sambeek vertelde woensdag dat college én gemeenteraad zeker willen weten dat de toren de volksgezondheid niet in gevaar brengt. Bij inwoners is onrust ontstaan over de veiligheid van de toren. Vandaar dat de gemeente eind maart een eerste informatieavond hield waar deskundigen onderzoeken presenteerden over de veiligheid van de radar. Inwoners mochten na aandringen die onderzoeken inzien. Ze moesten daarvoor wel naar het gemeentehuis komen, hun telefoon inleveren en mochten ook geen aantekeningen maken.
Bovendien ging het gerucht dat gedeelten niet leesbaar waren, omdat fragmenten zwart waren gemaakt. "Onzin", reageerde Michel Jongbloed, projectmanager van Defensie. "Die waren hooguit slecht gekopieerd." Dat werd bevestigd door Herwijners die het rapport hadden gelezen.
Ander bezwaar: waarom moesten de inwoners tijdens het lezen van de rapporten hun telefoon inleveren. Jongbloed: "De stukken zijn niet geheim, maar we zijn voorzichtig met de informatie. Als er gegevens op internet komen over de prestaties van de radar of over de beveiliging kunnen mensen die daar op uit zijn er gevoelige informatie uit halen. En dat willen we niet."
Ander pijnpunt: de rapporten zijn voor leken niet of nauwelijks te begrijpen. Jongbloed: "Dat klopt. De rapporten zijn ook niet bedoeld om inwoners te informeren. Ze waren voor onszelf. Jullie wilden ze inzien. Dat mag, want we willen zoveel mogelijk openheid bieden. Maar daarmee blijft het wel lastig leesbaar."
Nog een zorg: "Hoe garandeert defensie dat de radar echt veilig is. We hebben daarvoor alleen een rapport van Thales – de fabrikant van de radar." En ook daar had Jongbloed een antwoord op: "Het rapport is bekeken door ons en door TNO. Als de normen niet gehaald worden, moet de leverancier dat oplossen. Waarom zouden wij een radar plaatsen die niet veilig is?"
Waarna een verhitte discussie volgde over de veiligheid van de radartoren, stralingsnormen, het mogelijke verband tussen hoogspanningsmasten en leukemie bij kinderen, de cumulatieve werking van twee torens en de mogelijke gevolgen voor veehouders. De deskundigen hadden niet alle cijfers paraat, maar hun conclusie was duidelijk: "We blijven in alle opzichten onder de normen. Op de grond is er sowieso geen gevaar, je kunt zonder problemen tegen de toren aan gaan staan."
De zaal was niet overtuigd. "Haal het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) erbij, die hebben veel verstand van straling." TNO-deskundige Peter Zwamborn verzette zich tegen de suggestie dat TNO geen onafhankelijk rapport zou leveren. "Ik ben verplicht om – ongeacht de afspraken in het contract – onveilige situaties te melden. Ik mag klokkenluider zijn en word daarbij door TNO beschermd." Het wantrouwen bleef. "Rapporten hebben aangetoond dat straling schadelijk is. Die mast staat er voor 50 jaar." Een ander: "Sommige dingen kunnen niet worden bewezen, maar ze bestaan wel." Jongbloed: "We willen een open, maar reële discussie. Ik ken geen rapporten die beweren dat straling slecht is." Peter Zwamborn: "Als iets wetenschappelijk niet bewezen is, ga ik er niet achter staan."
De inwoners haalden de nodige toezeggingen binnen: er komt een derde informatieavond waarop alle rapporten op een begrijpelijke manier worden uitgelegd. Daarbij zijn meerdere deskundigen – waaronder het RIVM – aanwezig.
Wethouder Ed van Sambeek nodigt bovendien de raadsleden uit. Tot stomme verbazing van de inwoners kwam er donderdag namelijk geen raadslid opdagen. "De gemeenteraad oordeelt straks wel over de gezondheid van mensen", aldus een inwoonster. Ondanks de toezeggingen overheerste de ongerustheid. "We hebben al last van de Betuwelijn en de dijkverzwaring. Straks komen de windmolens. Het is een keer genoeg geweest. We willen die radartoren gewoon niet."
André Bijl