Stolpersteine voor Rebecca en Jansje
leerdam • In Leerdam werden vorige week dinsdagmiddag Stolpersteine geplaatst voor twee joodse vrouwen, die in november 1942 door de nazi's werden opgepakt en enkele dagen later werden vermoord in concentratiekamp Auschwitz.
Het gaat om Rebecca Blok en haar schoonzus Jansje Blok-Meyer. De bekende Duitser Gunter Demnig metselde de stenen in het trottoir voor het huis waar zij in 1942 woonden: de Oranje Nassaulaan 16 en een inmiddels afgebroken woonhuis aan de Dr. Kuyperstraat in wijk West. Demnig heeft de afgelopen twintig jaar al duizenden soortgelijke stenen geplaatst in heel Europa.
Kleinkinderen
Voorafgaande aan de plechtigheid werden de nazaten van Jansje en de overige gasten in stadspodium Go welkom geheten door wethouder Bart Bruggeman. Klezmerband Agge Nebbisj bracht vervolgens enkele prachtige Joodse liederen ten gehore.
Wouter Rijneveld vertelde in het kort over het leven van de beide schoonzussen. Rijneveld was twee jaar geleden één van de initiatiefnemers voor het plaatsen van de Stolpersteine. Via krantenberichten en andere archiefdocumenten heeft hij een aardig inzicht gekregen in de familiegeschiedenis van de twee Joodse schoonzussen. Rebecca woonde in de Oranje Nassaulaan, was ongetrouwd en werkzaam als dienstbode. Schoonzus Jansje woonde in de Kuyperstraat en was getrouwd met Lion Blok. Lion was een zeer verdienstelijk toneelspeler. Lion kreeg tijdens de oorlog gezondheidsproblemen en overleed in 1941. Rond 17 november 1942 werden Rebecca (ze was toen 66) en Jansje (61) opgepakt door de Nazi's. Via Westerbork werden ze enkele dagen later op transport gezet naar Auschwitz, waar ze na aankomst nog dezelfde dag werden vergast.
Dochter Dora Blok overleefde de oorlog wel. Ze ging na de huishoudschool in 1938 aan de slag als dagdienstbode in Rotterdam. In de oorlog duikt ze samen met haar verloofde Abrahma Salomon Cohen onder in Sprang-Capelle. Na de oorlog zijn ze getrouwd.
Stolpersteine
De Stolpersteine zijn een inmiddels over heel Europa verspreid monument voor de slachtoffers van het Nationaal Socialisme: voor joden, Sinti Roma, politieke gevangenen, dienstweigeraars, homoseksuelen, Jehova's Getuigen en gehandicapten. De naam Stolperstein (struikelsteen) is niet voor niets gekozen, vertelde Rijneveld: "Struikelstenen, omdat je erover struikelt met je hoofd en je hart en je moet je buigen om de tekst te kunnen lezen."
Op elke struikelsteen (een plaatje van 10 bij 10 centimeter) staat de naam, de geboortedatum, datum van deportatie en plaats en datum van overlijden gegraveerd. "Want een mens is pas vergeten als zijn naam is vergeten", aldus Rijneveld.