'De pelikaan op het monument is een symbool van zelfopoffering'
Over Geuzen, respect en een pelikaan
leerdam • De burgemeester heeft er zin in en stelt zich voor aan de leerlingen. "Ik ben de burgemeester en wat hoor ik dan aan te trekken?" "Een bloesje", helpt een ijverige leerling. Dat klopt als een bus, maar Bruinsma laat voor alle zekerheid toch ook even zijn ambtsketen zien: "Deze is van Kedichem, dat is de mooiste van de drie." Dan gaat het al gauw over het uitbreken van de oorlog, het bombardement op Rotterdam, de capitulatie, - 'wat is dat'? – voedselbonnen en de betekenis van 4 mei. De leerlingen blijken goed op de hoogte. Zo komt de naam van generaal Winkelman spontaan naar boven. "We zijn bezig met een project en hebben spullen van thuis meegebracht. Bovendien ben ik erg in de oorlog geïnteresseerd", legt een leerling uit. Dan komt de plechtigheid tijdens de Leerdamse dodenherdenking ter sprake. Doorgaans worden er duiven losgelaten, vorig jaar was dat vanwege de ophokplicht niet mogelijk. "We hadden toen vlinders, maar die vonden het te koud om weg te vliegen." Bij het monument wordt ook de Fioolefakkel aangestoken, vernoemd naar Co Fioole die onderzoek deed naar de Tweede Wereldoorlog en met zijn collectie jarenlang verenigingen en scholen bezocht. "Zijn motto was 'nooit meer oorlog'. Dat geven we elk jaar door", vertelt de burgemeester.
Maar wat is nu precies vrijheid, wil Bruinsma weten en geeft zelf een voorzet. "Daar maken we afspraken over, want als iemand te veel vrijheid neemt, kan dat vervelend zijn voor een ander. Dan wordt zijn vrijheid beperkt. Het heeft ook te maken met respect voor elkaar." De leerlingen weten legio voorbeelden. "We hadden hier een speeltuin, maar daar was altijd gedoe. Toen moest-ie weg. Nu hebben we alleen nog speeltuintjes aan de andere kant van het dorp." En: "Iemand mishandelen, omdat die anders is dan jij. Dan toon je ook geen respect." Bruinsma knikt bevestigend. En: "Ik hoorde laatst dat iemand met grijs haar voor opa werd uitgescholden." Bruinsma lachend: "Dat zou ik zelf niet zo erg vinden. Ik ben sinds kort opa en daar ben ik hartstikke trots op, maar ik begrijp wat je bedoelt." Dan wordt het persoonlijk: de burgemeester laat een fotootje zien van 'Sammie' en krijgt een paar privé-vragen voor z'n kiezen: 'Wat wilde u vroeger worden' – 'burgemeester' en: 'Wat is uw lievelingseten'? Dat blijkt rijsttafel te zijn, maar daarna is iedereen weer volop bij de les als Bruinsma vertelt over de eerste verzetsgroep van Nederland, een groep wandelaars uit Vlaardingen – de plaats waar Bruinsma twaalf jaar burgemeester was. "Die wandelgroep 'pikte' niet wat de Duitsers deden en binnen een week gingen ze als groep het verzet in. Ze waren niet van het leger, het waren wandelaars." De groep liep tegen de lamp en werd door de Duitsers gefusilleerd. Op de Markt in Vlaardingen staat nog altijd het Geuzenmonument.
De les gaat verder over de stille tocht, veteranen en de Natres, de Nationale Reserve. En met hulp van Judith van Coeverden – de ambtenaar die met de burgemeester is meegekomen – wordt ook het verhaal verteld van de vogel op het Leerdamse monument aan de Stationsweg. "Het is een pelikaan. De mensen geloofden vroeger dat pelikanen hun eigen bloed aan hun jongen gaven als er te weinig voedsel was. Ze staan symbool voor mensen die hun leven opofferen voor anderen. Let er eens op als je weer bij het monument komt." Dan zit de tijd erop. De burgemeester moet nodig naar een andere afspraak. Maar er is tijd genoeg voor een afsluitend praatje en wat foto's. Bruinsma neemt afscheid. Joviaal. "Ik vond het erg leuk om te doen. Ik hoop jullie terug te zien op 4 mei."
Afgelopen maandag gaven de leerlingen met wethouder Teus Meijdam het monument een schoonmaakbeurt. Vrijdag 4 mei helpen ze bij het oplaten van de duiven, het aansteken van de Fioolefakkel en leggen ze een krans bij het monument aan de Stationsweg. Vervolgens dragen ze de fakkel over aan leerlingen van de Sterrenkijker.
André Bijl