Expositie tot en met 18 maart te zien
Ode aan Nel van der Maaden
Nog meer bijzonder is het als diezelfde kunstenaar een overzicht mag laten zien van al zijn of haar werk; verspreid over acht zalen zijn honderden werken te aanschouwen van de in Wijk en Aalburg geboren en aldaar opgegroeide kunstenares Nel van der Maaden. De in 2012 overleden Nel heeft tijdens haar leven veel werk verkocht, maar de liefde voor haar kunstwerken zorgde ervoor dat ze maar moeilijk afstand kon doen van haar 'kinderen'. Ruim 80 procent van haar werken is in een stichting ondergebracht die haar totale, zo'n 800 werken omvattende oeuvre beheert, bewaart en onderhoudt. De tentoonstelling in Het Kruithuis mag gezien worden als een ode aan haar werk.
Het gezin waar Nel opgroeide, telde zes kinderen en woonde aan de Maasdijk nabij de molen in Wijk en Aalburg, op de grens van de twee kerkdorpen. Vader Wout was fruithandelaar en opa runde, ook aan de dijk, mandenmakerij De Vlijt. Nel bleek op de lagere school al een begenadigd tekenaartje. Op de dorpsschool bleek ze behalve kunstzinnig ook een bolleboos en werd ze door haar ouders gestimuleerd om naar de HBS in Den Bosch te gaan. Diep van binnen had ze maar één doel voor ogen: ik wil kunstenaar worden. De HBS-tijd duurde voor de nog jonge Nel een jaartje langer vanwege het aanhoudende oorlogsgeweld. De rivier de Maas was vanaf het najaar 1944 tot aan de bevrijding frontlinie en met een opgeblazen Heusdense Brug werd naar schoolgaan onmogelijk. Als puber genoot ze volop van het wonen vlakbij de rivier. Ze zei daar destijds over: "Je kunt hier naar hartenlust zeilen en zwemmen. De rivier heb ik in mijn latere leven altijd gemist." Na de HBS wilde ze naar de Kunstacademie, maar je hart volledig verpanden aan de schilderkunst, dat vonden haar ouders te rigoureus. Er werd een compromis gevonden: na haar middelbare schooltijd begon ze aan een kantoorbaan in Den Haag, waarbij ze in de avonduren een kunststudie volgde. Twee zware jaren, vermoeiend zelfs. Nel kwam, met wat we nu als een burn-out zouden bestempelen, terug naar Wijk en ging de School voor Kunstnijverheid in Den Bosch volgen met aansluitend de Academie voor Beeldende Kunst in Rotterdam. Met het diploma op zak startte ze als tekenlerares in het voortgezet onderwijs. Nel had een job waar ze haar kunstenaarshart kon laten spreken. Ze kreeg als afgestudeerd kunstenaar in die beginperiode boeiende opdrachten, zoals een wandschildering in Leiderdorp, een muurschildering op een kleuterschool in haar geboortedorp en een linoleumgravure in Groot-Ammers.
Terug naar nu. De eerder genoemde stichting brengt ter gelegenheid van de tentoonstelling in Den Bosch een prachtig boek uit. Mari van Ballegooijen, voor hem was het tante Nel van moeders kant, stelde met de grootst mogelijke zorgvuldigheid het boek samen. Een van de in het boek getoonde werken is van dichtbij te aanschouwen. Samen met bestuurslid Coby Hoekstra neemt hij ons mee naar het gemeentehuis van Aalburg, waar in de hal een glas-in-loodraam van 6 bij 2 meter te bewonderen is, ontworpen door Nel van der Maaden. "Wij zijn trots op dit bijzondere werk uit 1961 dat zij ons heeft nagelaten." Hoe ging het verder met onze hoofdpersoon? Nel ging op enig moment werken op het Revius Lyceum te Doorn, werd verliefd op collega Wim van Eck en trouwde in 1960. Het paar besloot te gaan leven van Wims salaris, waardoor Nel fulltime kunstenares werd. Langzaam maar zeker veranderde Nel van techniek en uitvoeringen. De nog altijd tot de verbeelding sprekende tekeningen met houtskool, Siberisch krijt of Oost-Indische inkt muteerden naar abstracte kunst. Wandkleden werden haar passie, waarbij ze touw, sisal, katoen en zelf gesponnen wol gebruikte. Een weefgetouw werd aangeschaft en gepassioneerd maakte ze vaak enorm grote kunstwerken. Begin jaren 70 van de vorige eeuw kochten Wim en Nel samen een boswachterswoning in Doorn. Nel switchte andermaal van stijl en legde zich toe op het maken van kleurrijke aquarellen en olieverfschilderijen. Ook nu was ze niet te stuiten en ontstond er een lawine van werkstukken met geometrische motieven, die rust en harmonie uitstralen. Mede door een ernstig ongeluk kon ze in de jaren 80 lichamelijk geen grote producties meer tot stand brengen. Echter haar kunstzinnigheid bleef, maar nu met het fototoestel. Al experimenterend kwamen prachtige en inspirerende compositiefoto's tot stand. De laatste jaren van haar leven woonde ze op boomhoogte in een flat in Zeist, waar ze volop genoot van de opkomende en ondergaande zon. De stralen zetten de bomen in gloeiend licht.
Draaien
Tientallen exposities in binnen- en buitenland vielen haar ten deel, met voor haar als hoogtepunt de tentoonstelling in 1985 te Heusden bij kunsthandel Lambert Tegenbosch. Daarover zei ze: "Ik ben blij terug te zijn op de punt van de uiterwaard, tegenover Nederhemert en de Dode Maas. Hier draaide ik langzaam rond mijn eigen as en probeerde ik de prachtige voortgang van beelden van 360 graden rond vast de houden. Een onmogelijkheid, maar tegelijkertijd een groot en blijvend verlangen."
Het meisje uit Wijk werd een vrouw met een enorme wilskracht. Vanuit een omgeving waar tradities hoogtij vierden, ontdekte zij de wereld om haar heen. Haar vrijzinnige opvoeding liet haar vrij om keuzes te maken, liet toe dat zij haar hart mocht volgen. Mari van Ballegooijen omschrijft zijn tante als een gedreven kunstenares, een intellectuele vrouw, die belangstellend en altijd integer was. Een inspirerende persoonlijkheid die het verdient dat haar werk voor iedereen te zien is in Den Bosch. Coby Hoekstra voegt daar nog aan toe dat er geen werk van haar verkocht gaat worden, maar dat het een overzichtstentoonstelling is van de nalatenschap van Nel, een ode aan haar inspanningen om de wereld wat mooier en boeiender te maken.
'Wij zijn trots op dit bijzondere werk dat zij ons heeft nagelaten'