Landschapsarchitect Peter de Ruyter: 'Het gebied moet als een spons gaan werken'
Meer ruimte voor water in de Waard
alblasserwaard • In opdracht van de provincie Zuid-Holland stelde hij 'Naar een weerbare Waard' een wenkend perspectief voor de Alblasserwaard in 2050, opgebouwd vanuit een robuust watersysteem en een veerkrachtige bodem' samen. Het is één van de vervolgen op het perspectief dat de stuurgroep Groene Hart vanuit de provincies Zuid-Holland, Utrecht en Noord-Holland opstelden. In iedere provincie werd een gebied uitgekozen om dit in de praktijk uit te werken. In Zuid-Holland werd dit de Alblasserwaard.
Landschapsarchitect Peter de Ruyter verdiepte zich hierin en presenteerde in mei de resultaten. "Het is een denkrichting voor de langere termijn", zo benadrukt hij. "De bodem is de basis. Momenteel wordt overal hetzelfde waterpeil gehanteerd, terwijl er meer verschillende bodemstructuren zijn dan we denken. Aan de randen is sprake van klei op veen, in het hart van de Waard heb je een puur veengebied. Doordat de klei een beschermende laag vormt, daalt de bodem in het midden het snelst en krijg je een badkuipeffect. Bleskensgraaf wordt steeds meer het diepste punt van het gebied en daar gaat het water dus naar toe." Om de bodemdaling tegen te gaan is het vasthouden van water van groot belang; veen verdwijnt doordat het droog komt te staan. "Het gebied moet als een spons gaan werken; we moeten af van de traditionele denkwijze dat het water zo snel mogelijk weggepompt dient te worden." In de presentatie komt onder meer de Zouweboezem bij Ameide aan bod; dit natuurgebied met nieuwe broekbossen wordt als seizoensberging 'Zouwespons' benoemd, waardoor het Natura 2000 gebied als geheel robuuster wordt. Je hebt met de bodem al goud in handen. Veen heeft een groot water vasthoudend vermogen. Daarmee speel je tegelijkertijd in op klimaatveranderingen met meer hoosbuien én periodes van droogtes, zoals we die afgelopen zomer meemaakten. In de winter moet je het waterpeil hoger houden; in een droge zomer ben je dan minder afhankelijk van het binnenpompen van water uit de rivieren."
Om meer ruimte te bieden aan het water stelt De Ruyter daarnaast een nieuwe 'tussenboezem' voor met een flexibel peil: de huidige achterweteringen bij Bleskensgraaf, Molenaarsgraaf en Oud-Alblas kunnen daarvoor gebruikt worden, in combinatie met het tussenliggende gebied naar de Alblas-Graafstroom. "De achterweteringen liggen er al; alleen moet er een buitenkade worden aangelegd. Dat biedt kansen voor recreatie met wandel- en fietspaden en de watergangen langs de nieuwe kade zijn aantrekkelijk voor kano's en andere bootjes." De nattere bodem is ook goed voor de biodiversiteit. "Je kunt zo een robuust gebied voor weidevogels realiseren van vier-, vijfduizend hectare. Het zal in de Binnenwaard wel een andere manier van omgaan met de weidegrond betekenen waarvoor melkveehouders samen moeten werken." In de presentatie is onder meer sprake van gebiedscoöperatie De Weerbare Waard en collectieve hooischuren om kruiden- en vezelrijk hooi te delen met boeren die aan de randen van de Waard hun bedrijf hebben. "Daarvoor kijken we naar jonge boeren die die stap willen zetten. Maar we moeten hen dan wel een perspectief kunnen bieden voor de lange termijn."
Geurt Mouthaan