Overzicht van 133 jaar geschiedenis
Ode aan Bommels koor KZM-Belcanto
zaltbommel • Een vaandel uit 1885. Een affiche met de aankondiging van een oratorium, uitgevoerd in 1918. Vele posters en nog veel meer. "We zouden de hele kerk kunnen vullen met materiaal", zegt beheerder Rein van Willigen van de Sint-Maartenskerk.
Hij opperde vorig jaar het idee om een tentoonstelling te maken over KZM-Belcanto, het Bommelse koor dat maar liefst 133 jaar bestaat. Via het bestuur kwam Rein in contact met Jef van Eijken. Hij vond zoveel materiaal in de archieven, dat beide enthousiast raakten over het publiceren van een boek samen met de tentoonstelling. Jef dook nog verder de geschiedenis in en zat regelmatig hardop te lachen in het Regionaal Archief Rivierenland, terwijl hij de notulen doorspitte van het Zaltbommels Mannenkoor en Dameskoor Excelsior, die tot in de jaren 90 van de 20e eeuw samen uitvoeringen gaven. Vanaf 1999 deden ze dat onder de naam KZM–Belcanto na fusie met de Vereniging Opera en Belcanto Bommelerwaard. "Het taalgebruik uit die tijd is ontzettend mooi en vaak grappig", vertelt hij. Niet voor niets is de titel van het boek 'Versagen wij ons niet'. "Een uitspraak uit 1914 van de secretaris van het koor", legt Rein uit. 'Wij geven de moed toch niet op' is een grove vertaling, die verwijst naar de dieptepunten uit die periode.
In 1936 werd onder leiding van dirigent Frans van Amelsvoort voor het eerst de Matthäus Passion uitgevoerd in de Sint-Maartenskerk. "Dat was heel bijzonder in die tijd", weet Rein. "Want in die periode kon je het alleen een keer horen op de radio en keer bij de uitvoering in Naarden." Veel mensen zijn vergeten dat de Bommelerwaard van 1980 tot 1995 ook nog een Vereniging Opera en Belcanto Bommelerwaard had. "Zij voerden compleet geënsceneerde opera's uit in onder andere Gorinchem, Tiel en Kerkdriel", vertelt Jef, die in die periode ook al lid was van het koor. "Ik kan me nog goed herinneren dat er een gasttenor was, de beroemde Giuseppe Campora. Toen hij tijdens de uitvoering een aria zong vanuit de hemel, stond hij op een krukje en legde zijn hand op mijn schouder. Ik was me er zo bewust van dat hij die hand ook op de schouder van Maria Callas had gelegd."
Terwijl Jef de archieven in dook voor het boek, ging een werkgroep (zie foto) verder met het samenstellen van de tentoonstelling. Ron Cretier van de CMN-groep, sinds vorig jaar exploitant van de Sint-Maartenskerk, was meteen enthousiast en faciliteert en ondersteunt het hele verhaal. Zo heeft hij zijn manager marketing en communicatie Martijn Los beschikbaar gesteld om de visuele kant van de tentoonstelling op zich te nemen. Majo Slosser van het Stadskasteel bracht het oude materiaal in zo goed mogelijke staat. In de kerk komen vierentwintig borden gevuld met een grote variatie aan oude documenten, zoals de eerste oprichtingsakte van het mannenkoor. "En groepsfoto's uit 1910, 1928, 1960 en 2017", zeggen Rein en Jef enthousiast. "Veel bezoekers zullen daar hun vader, moeder, grootouders of overgrootouders op herkennen." Nog steeds hebben Bommelaren 'iets' met het koor. Want KZM-Belcanto, dat op dit moment uit ongeveer veertig leden bestaat, brengt nog regelmatig mooie klassieke werken ten gehore. Vorige week bijvoorbeeld, twee keer 'The Armed Man', de indrukwekkende 'mis voor de vrede' van Karl Jenkins of eerder 'The Messiah' van Händel en in 2015 het Requiem van Mozart. "Het is een ontzettende uitdaging om deze werken onder de knie te krijgen", weet Jef. "Het enthousiasme van dit koor is zo mooi, je ziet dat iedereen er zo'n plezier in heeft. Iedereen die wil zingen, kan het leren. Het koor heeft nog steeds toekomst, het waaiert zich verder uit."
Rein van Willigen is ontzettend blij dat de tentoonstelling in 'zijn' kerk te zien is. "De Sint-Maartenskerk is het middelpunt van de stad, voor veel mensen het middelpunt van hun leven", zegt hij. "Het is heel fijn om meer mensen de drempel over te halen."
De tentoonstelling wordt op donderdag 17 mei geopend door burgemeester Peter Rehwinkel, groot liefhebber van de Matthäus Passion, en is te zien tot 10 september. De toegang is gratis. Het boek telt 224 pagina's.
Britta Alink