'Onze oceanen zitten vol mysteries'
Op zoek naar de haring in Noorwegen
lopikerkapel • Nu is de haring zelf in figuurlijke zin maar 'bijvangst', want het in beeld brengen van orka's en bultruggen, die op de haring jagen, is het primaire doel van de expeditie. "Honderden orka's en bultruggen volgen de oceaanvis als deze overwintert langs de kust van Noorwegen om in het vroege voorjaar af te zakken naar het zuiden, naar de paaigronden", leggen Fiona en Melvin uit. "Probleem is dat de haring geen vaste route -meer- volgt. De vissoort blijkt zijn migratiepatroon te verleggen. Komt dit door de opwarming van de zee? Door het minder zout worden van onze oceanen als gevolg van klimaatverandering? Of hebben die dieren gewoon zin om elders te overwinteren? Niemand die het weet. Onze oceanen zitten vol mysteries."
Het vinden van de haring is dan ook makkelijker gezegd dan gedaan. "In een fjord waar we vorig jaar verbleven, en waar de haring altijd in de winter te vinden was, bleef de haring nu achterwege. We zoeken het dit jaar dan ook nog noordelijker: 400 kilometer boven de poolcirkel om precies te zijn. We denken namelijk dat de haring naar kouder water trekt. Spannend, want het is een aanname en geen zekerheid. Met onze boot, die we achter de auto meenemen, hebben we gelukkig een grote actieradius."
Melvin en Fiona dromen stiekem al van het samendrommen van orka's en andere walvisachtigen. Daarboven grote aantallen vogels, alle klaar om zich tegoed te doen aan de haring. "De jacht op haring is teamwork. Enkele orka's duiken naar grote diepte, waar de vis zich ophoudt. Ze drijven de haring omhoog, om ze vervolgens met hun staart bewusteloos te slaan. Dan kunnen ze de haring één voor één naar binnen werken."
Beiden raakten enkele jaren tijdens een vakantie in Schotland onder de indruk van orka's. "We zagen ze daar in de Noordzee zwemmen met hun opvallende rugvin en waren op slag verkocht. We wilden er meer van weten, maar eigenlijk is er nog heel veel onbekend. Er zijn diverse soorten en iedere orka op zich verschilt weer van elkaar. Doordat ze aan de top van de voedselketen staan, is het wel belangrijk om deze zoogdieren beter te leren kennen. Wij willen daar een handje bij helpen. Zo delen we fotomateriaal met wetenschappers, die dit gebruiken voor onderzoek naar de populatiegrootte en het verspreidingsgebied."
Melvin maakte in 2016 foto's toen hij oog in oog lag met een orka in de Noorzee. Het leverde hem een prestigieuze prijs op. Het was voor het eerst dat deze machtige roofdieren onderwater in de Noordzee werden gefotografeerd. "De orka's waren nieuwsgierig en kwamen poolshoogte nemen. Ik heb me geen moment onveilig gevoeld. Hoewel ze ook bekend staan als killer whales, hebben ze nog nooit een mens aangevallen. Wij staan simpelweg niet op hun menu."
Fiona en Melvin gaan ver in hun passie om mensen te wijzen op het belang van een schoon milieu, een schone Noordzee. Kou en gevaarlijke omstandigheden gaan ze daarbij niet uit de weg. "Als voormalig bergbeklimmer in de Himalaya ben ik wel wat gewend", zegt Melvin. "En wat de kou betreft, het mag van mij altijd winter zijn."
In het water, van slechts 3 graden celsius, zal het soms klappertanden worden. "Onze uitvalsbasis is een huisje op een onbewoond eiland. Hier kunnen we ons opwarmen en de apparatuur die door het zoute zeewater wordt aangevreten verzorgen."
Ze koesteren de mooie momenten van de afgelopen jaren. "We genieten van het spectaculaire leven onderwater. De oceanen zijn onze grootste wildernis, ruig en mooi. Wij willen onze bijdrage leveren tot het behoud hiervan, waarbij we ons via onze stichting met name richten op de Noordzee."
Na Kerst hopen beiden weer terug te keren in thuisbasis Lopikerkapel. De expeditie is te volgen via Facebook (MelvinRedekerExplore).
Robert van der Hek