Leerdams Statenbijbelmuseum steeds meer kenniscentrum
Bijbel leidt tot internationale contacten
leerdam • Onlangs bracht de curator van de bibliotheek van een Amerikaanse universiteit een bezoek aan het museum. "Ze wilde meer weten over een familiebijbel die daar aanwezig is." Volgens Van 't Zelfde heeft die toenemende bekendheid ook te maken met google. "Als je bijbelmuseum of statenbijbels intikt, krijg je duizenden vermeldingen. Wij duiken steeds op in de top tien", lacht hij. Het leidde de afgelopen jaren tot talloze mailtjes en bezoeken uit het buitenland. Recent vroegen een museum uit het Franse Metz en de universiteitsbibliotheek in Lausanne om informatie. "Mooi was het contact met het nationaal archief van Sri Lanka. Daar was een Nederlands handschrift opgedoken uit 1700 waar ze informatie over wilden hebben. Dat is later gebruikt om de Statenvertaling en de catechismus in die taal te vertalen."
Afgelopen zomer kwam het museum in contact met India Spartz uit Schenectady in de staat New York, curator van de bibliotheek van het plaatselijke Union College. "Ze zocht informatie over een bijbel die ze aan het restaureren zijn." Het ging om een familiebijbel, gedrukt in Dordrecht en geschonken door de uit Nederland afkomstige familie Romeyn. De vroegere eigenaren maakten in de bijbel notities over huwelijken, geboorten en sterfgevallen. De familie Romeyn was belangrijk voor het college: Dirck Romeyn werd in 1784 predikant van de plaatselijke Dutch Reformed Church en stichtte een jaar later het Union College, een protestantse universiteit. Spartz maakte met haar man een Europese rondreis, combineerde het nuttige met het aangename en bracht een bezoek aan het museum aan de Lingedijk. Ze had de bijbel – 'een zeldzaam exemplaar' - niet bij zich, omdat die in restauratie is, maar via foto's ontdekte Van 't Zelfde dat het ging om een Keurbijbel die gedrukt was in Dordrecht tussen 1741-1744. "Ze wilde meer weten over de bijbel. Ze wist niet wat een Statenvertaling was en kende de ontstaansgeschiedenis niet. Wij hebben een presentatie gemaakt en uitleg gegeven over die tijd, over de Dordtse Synode en de Statenvertaling. Daarnaast hebben we het een en ander verteld over de familie Keur waarvan vier generaties zich in Dordrecht zo'n 100 jaar met het drukken van bijbels bezig hielden. En dat deden ze erg goed. Door de kwaliteit die ze leverden, verdreven ze andere drukkers van de markt. Ze maakten nauwelijks drukfouten, gebruikten het beste papier, het beste garen en eersteklas inkt. En leer van de nek van de koe. Soepel en ijzersterk. Daarom verkeren die bijbels nog altijd in prima staat."
Spartz genoot van het bezoek. "Ze vond het geweldig. Ze heeft zich 'volgezogen' met informatie en blééf vragen stellen." Bovendien hielp Van 't Zelfde haar met het compleet maken van de bijbel. Het exemplaar uit Schenectady miste het titelblad en de autorisatie door de toenmalige burgemeester van Dordrecht. "Wij hebben er twee in onze collectie en hebben foto's gemaakt van de ontbrekende bladzijden." Wim van 't Zelfde en vrijwilligster Fineke van Driel houden contact met de curator. "De Amerikanen zijn gek op alles wat oud is. De universiteit gaat een tentoonstelling houden over de bijbel en alles wat ermee samenhangt: Willem van Oranje, prins Maurits, de 80-jarige oorlog, de Dordtse Synode, de familie Keur en ga zo maar door." Van 't Zelfde en onderzoekster Fineke van Driel zijn op hun beurt ook enthousiast. "Fineke doet onderzoek naar de familie Romeyn en ontdekt steeds meer mooie verhalen. De voorvaderen van Dirck gingen met de WIC en prins Johan Maurits op expeditie naar Brazilië en zelf vocht-ie mee in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog. En dan is er het ontroerende verhaal over de Indianen uit Schenectady. Een andere stam richtte in 1690 een bloedbad aan, waarbij de kerk in vlammen opging en 60 inwoners werden omgebracht. De plaatselijke Mohawk-Indianen hielpen later bij de opbouw van de kerk en kregen er een eigen plaats."
De internationale erkenning doet Van 't Zelfde deugd. "Bezoekers geven ons gemiddeld een 8,7. Dat is hoog. India Spartz schreef in haar reactie dat ze hier een 'delightful afternoon' beleefde en gaf ons nota bene een tien. Dat is natuurlijk helemaal prachtig."