Sjaak van Baalen uit Herwijnen
Hij zou geen boer worden
Sjaak van Baalen (36) zou eigenlijk geen boer worden. Toen hij een paar jaar geleden besloot om toch het familiebedrijf over te nemen, was zelfs zijn vader verbaasd. "Eigenlijk had niemand het verwacht."
Toen hij jonger was, wilde hij iets van de wereld zien. Dus ging hij als negentienjarige met een mts-diploma op zak bij de Koninklijke Luchtmacht aan de slag. Als straaljagermonteur. "Ik wist dat ik uitgezonden zou kunnen worden, als monteur kan je ingevlogen worden als er iets mis is met één van de F16's." Maar daar was het hem uiteindelijk ook om te doen: het onbekende ontdekken. Hij belandde zo bijvoorbeeld in Kirgizië, vanwaar de Nederlandse F-16's werden ingezet om de grondtroepen in Afghanistan te ondersteunen. Nu – aan het voerhek van zijn stal in Herwijnen – zegt hij terugblikkend: "Je gaat de halve wereld over, spreekt andere mensen die weer heel anders opgegroeid zijn dan jij bent. Dat vind ik belangrijk." Maar na vijf jaar liep zijn contract bij de Luchtmacht af en ging hij op zoek naar wat anders. Hij werkte bij verschillende mechanisatiebedrijven, terwijl hij ondertussen zijn met zijn gezondheid worstelende vader uit de brand hielp op het melkveebedrijf. Een versleten heup speelde vader Van Baalen parten. Hij riep zijn zoon op het matje en vroeg hem wat hij wilde, "anders verkopen we het". Echte druk was er nooit. Sjaak mocht doen wat hij wilde. "Mijn ouders lieten de keuze aan mij, het was voor hen ook een verrassing dat ik het toch wilde. Eigenlijk had niemand het verwacht."
Vrijheid
Uiteindelijk waren het twee dingen die hem overtuigden om toch het melkveebedrijf in te gaan. "Tijdens mijn tijd bij die mechanisatiebedrijven kwam ik bij veel bedrijven over de vloer. En ik dacht soms: als het zó kan, dan wil ik het ook wel." En met 'zo' bedoelt hij: met een melkrobot. "Het is toch dat stukje automatisering dat me aanspreekt. Ik heb geen hekel aan melken, maar het is wel een grote belasting." In je eentje ruim honderd koeien twee keer – of drie keer – op een dag melken, neemt een flinke hap uit de dag. Het maakt het een forse uitdaging om een bedrijf alleen draaiende te houden. "En dat is wel uiteindelijk wat ik wil, in mijn eentje honderdtwintig melkkoeien kunnen houden." En er is nog iets wat het boeren voor heeft op alle baantjes die hij had. De vrijheid. Het zelf kunnen bepalen wanneer je pauze neemt, een kop koffie drinkt of gaat eten. Inmiddels heeft Sjaak van Baalen een vriendin en een zoontje van bijna twee. Hij ziet de kleine de hele dag door. "Dat is heel veel waard, vind ik. Dat ik tussen de middag met mijn vriendin en die kleine rustig kan eten."
Toen hij besloot in het melkveebedrijf te stappen, liet familie Van Baalen een nieuwe stal verrijzen aan de Laarweg. Voorzien van twee nieuwe melkrobots. Sjaak wijst naar de geautomatiseerde poortjes aan het einde van de ligboxenstal. "Ze mogen 's ochtends naar buiten als ze zijn gemolken." Een transponder om de nek van de dieren registreert dit. "We hebben bij de nieuwbouw verder ook veel aandacht besteed aan koecomfort." Dus de stal is hoog, de ligboxen zijn breed en voorzien van waterbedden. En er hangt een joekel van een ventilator aan het plafond om voor de nodige koelte te zorgen in de zomer. De zijkanten van de stal kunnen ook opengemaakt worden in de zomer en weer dicht in de winter.
Maar: de stal oogt van de weg wel groot. Is het een megastal? Sjaak: "Dat hele gedoe over megastallen is eigenlijk een rare discussie. Als je meer ruimte per koe wilt, dan zal je toch een 'megastal' moeten neerzetten? En ja, ik zou ook het liefst dertig koetjes willen melken, maar wij kunnen niet zonder die productie." Hij knikt naar de ligboxen achter hem. Ze zijn leeg op een enkele koe na. Immers: de ruim honderd koeien van Sjaak van Baalen lopen buiten. Zo'n tien uur per dag. Hiermee verdient hij twee cent extra per liter melk. "Toch, ook de koeien die nog binnen zijn om gemolken te worden, hebben het ook goed hoor." Van Baalen ergert zich soms weleens over de verhalen over dierenwelzijn en de agrarische sector. "Er wordt soms wel heel makkelijk iets geroepen, niemand verifieert het, niemand controleert het. Ik geloof dat geen enkele boer slecht is voor zijn dieren. Maar het is wel zo dat een gezonde melkprijs, gezond is voor de sector." Er waren tijden dat de melkprijs zo gekelderd was, dat de kosten hoger waren dan de melkopbrengst. "Dat is niet goed, want het moet ergens vandaan komen." Inmiddels is de melkprijs weer op een aardig niveau. "Eigenlijk is het een rare markt, wij produceren melk en de afnemer bepaalt daarvan de prijs."
'Voor mijn ouders was het ook een verrassing dat ik het bedrijf in wilde.'
Opleiding
Sjaak vormt nu nog met zijn ouders een maatschap. En vader Van Baalen doet ook nog het nodige. Dit komt ook, omdat Sjaak elke dinsdagmiddag in Dronten zit waar hij de hbo-opleiding Dier- en veehouderij volgt. Hij lacht: "Ja, eigenlijk leer ik er voor boer." Hij doet het vooral omdat hij niet afhankelijk wil zijn van de talloze aanbieders die zijn erf op komen om hem producten aan te bieden. "Dan komen ze met voedingsproducten voor de kalfjes bijvoorbeeld, met mijn opleiding kan ik beter beoordelen wat daar allemaal in zit." Daarnaast krijgt Sjaak ook lessen in management en stressbeheersing. "Misschien heb je dat nooit nodig, want ik heb nu geen mensen in dienst en dat wil ik ook niet. Maar, als de sector je dwingt om groter te worden, dan heb je de kennis wel." Daarnaast hecht Sjaak van Baalen ook veel waarde aan het contact met zijn studiegenoten. "Ik vind het belangrijk om contact te blijven houden met andere mensen. Om niet alleen op dit erf bezig te zijn, maar ook daarbuiten."