'Chronische stress maakt doelgericht handelen lastig'
Leerdam gaat samen armoede te lijf
Leerdam • Circa een miljoen Nederlanders leven in armoede. Het probleem speelt ook in de Glasstad: ongeveer 200 Leerdamse huishoudens hebben hiermee te maken. Vaak gaat het om situaties waar mensen niet op eigen kracht uit kunnen komen. Met de ondertekening van het armoedepact slaan de deelnemende partijen de handen ineen om armoede te voorkomen. Bovendien willen ze de duur van de 'armoedesituatie' beperken. Wethouder Bart Bruggeman benadrukte dat met het sluiten van het pact de armoede niet verdwenen is. "Dat probleem lossen we vanavond niet op. We kunnen wel vaststellen dat er geen armoede zou moeten zijn en er samen de schouders onder zetten. Er gebeurt in Leerdam al veel aan armoedebestrijding. Dit pact zorgt ervoor dat we elkaar leren kennen, zodat we de problemen samen aan kunnen pakken."
Overleven
En dat is nodig, hard nodig, bleek uit het verhaal van Jolanda die na het overlijden van haar man in de financiële problemen kwam. "Het is een kwestie van overleven. Hard werken, want er moet geld komen. Je leeft bij de dag, probeert voor je kinderen te zorgen. En daardoor vergeet je jezelf. Ik ben mezelf compleet voorbij gelopen." Het leidde tot een forse burn-out. "Ik had veel stress. Dat uitte zich door angst. Mijn lichaam liet het afweten, ik kon niet meer uit mijn woorden komen. Je komt in een spiraal naar beneden terecht." Geen beltegoed, geen internet en geen vervoer leidden tot een isolement en maakten het lastig afspraken na te komen en contacten te onderhouden met instanties. Haar tips aan 'lotgenoten': "Trek eerder aan de bel en schaam je niet voor je situatie." En aan hulpverleners: "Luisteren is belangrijk. Kom als instanties na wat je belooft. Reageer op tijd, bel terug en help de cliënt zich aan de afspraken te houden."
Volgens Nadja Jungmann, lector Schulden en Incasso aan de Hogeschool Utrecht, leidt inzicht in de werking van de hersenen tot een betere aanpak van armoede en schulden. Jungmann – onlangs uitgeroepen tot lector van het jaar – vertelde dat onderzoek in de Verenigde Staten heeft aangetoond dat armoede kan leiden tot een – tijdelijke - IO-daling van dertien punten. "De vraag is waarom arme mensen domme dingen doen. Armoede heeft zo'n impact op je leven én op je brein dat mensen bij schaarste anders gaan handelen. Vergelijk het met tijdgebrek. Je stelt dingen uit en komt even later weer in de knoop. Alle aandacht gaat uit naar het tekort. Mensen krijgen daardoor ook problemen op andere gebieden. Ze vergeten hun medicijnen in te nemen, eten ongezond of verwaarlozen de opvoeding van hun kinderen. Arme mensen zakken steeds verder weg. Ze maken hun post niet meer open uit angst voor rekeningen, gaan leningen aan zonder te letten op de gevolgen. Mensen met tijdgebrek kunnen in het weekend bijkomen. Dat geldt niet voor armoede. In die situatie nemen mensen beslissingen die niet verstandig zijn, maar op dat moment wel heel logisch lijken. Chronische stress maakt doelgericht handelen lastig." Vanuit de Amerikaanse praktijk gaf Jungmann tips voor de begeleiding van mensen die kampen met armoede. Zoals het geven van 'beloningen' bij het nakomen van een afspraak en het opstellen van stappenplannen en 'to do lijstjes'. "Hulpverleners staan bij die aanpak dichter bij de mensen. Het kost in het begin meer begeleiding, onder de streep is het goedkoper."
Jeannette Phielix van Avres wees op de noodzaak van samenwerking en het vroeg signaleren van problemen, terwijl Erik Jonker van de Stichting Leergeld liet weten dat zijn stichting vorig jaar meer dan 1500 kinderen en jongeren in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden heeft geholpen om mee te doen met o.a. schoolreisjes, schoolzwemmen en sportactiviteiten.
"We gaan aan deze bijeenkomst een vervolg geven", beloofde Bart Bruggeman die voor de gemeente vooral een faciliterende rol ziet weggelegd, zoals het geven van cursussen. "En kom met ideeën, laat ons weten wat er leeft. Zo kunnen we samen de armoede te lijf."
André Bijl