Visserijmuseum Woudrichem brengt 'Waarom Stolpersteine'
'Dit hoort in het collectief geheugen'
woudrichem • Echt veel tijd om tekst en uitleg te geven over de expositie 'Waarom Stolpersteine' is er eigenlijk niet. Frans Dansen en Bert van Straten zijn druk bezig met de inrichting, want morgen (donderdag) wordt de tentoonstelling officieel geopend. Tot het eerste weekend van juli laat het Woudrichemse visserijmuseum het verhaal van de joodse familie Benjamins zien, voor wie in februari voor hun woningen aan de Kerkstraat in totaal zeven struikelstenen zijn gelegd.
Deze 'Stolpersteine' zijn het werk van kunstenaar Günther Demnig, die de monumentjes overal in Europa legt voor Holocaust-slachtoffers. De tijdsdruk van Dansen en Van Straten heeft ermee te maken dat de stenen in Woudrichem eerder gelegd konden worden dan verwacht. Het oorspronkelijke idee hiervoor kwam van stadsgids Jos Korthout, de expositie in het museum sluit hier mooi op aan, vertelt Dansen. "Natuurlijk zijn er naast de familie Benjamins meer Woudrichemse slachtoffers met een verhaal, maar daarover brengt de Stichting Gedenkteken oorlogsslachtoffers in de gemeente Woudrichem een boekwerkje uit. Alle slachtoffers die genoemd staan op het monument worden hierin genoemd en voor zover mogelijk, wordt hun persoonlijk verhaal verteld. Samen met het initiatief van Jos en onze tentoonstelling moet het een drietrapsraket worden, die hopelijk doel treft."
Bewustwording
Dat doel is in eerste instantie bewustwording over wat zich tijdens de Tweede Wereldoorlog in Europa en in Woudrichem in het bijzonder heeft afgespeeld, legt Van Straten uit. Hij was eerder betrokken bij een expositie over Esther van Vriesland, ook wel de Gorcumse Anne Frank genoemd, en richtte in de jaren 90 ook al eens een tentoonstelling in over de Benjamins. Wat de komende maanden te zien is in het visserijmuseum is met name afkomstig uit zijn eigen collectie en het archief van Dansen, aangevuld met materiaal van o.a. het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) en de Koninklijke Bibliotheek. "Wat we willen laten zien is wat de plek van de familie in de Woudrichemse samenleving was en hoe hun mens-zijn langzaam maar zeker werd afgebroken, met hun dood in Auschwitz als gevolg."
Meer dan 100 verordeningen werden in de Tweede Wereldoorlog tegen de joden ingesteld en aan de hand van zeven wordt het verhaal van de familie Benjamins verteld. "Joden mochten niet meer met het openbaar vervoer reizen, mochten niet meer lid zijn van een vereniging en ze werden ontslagen uit overheidsdienst", somt Dansen op. Ook de rol van het toenmalige gemeentebestuur wordt belicht. "Het bestuur werkte tijdens de oorlog samen met de bezetter en in de jaren na 1945 valt de onverschilligheid op. Alsof er in Woudrichem geen joodse slachtoffers waren geweest. Oud-burgemeester Joop Worrell heeft daar later nog excuses voor aangeboden", weet Van Straten. "Bezoekers van de expositie mogen hier zelf een oordeel aan geven."
Uitsluiting
Met 'Waarom Stolpersteine' wil het visserijmuseum mensen ook aan het denken zetten, legt Dansen verder uit. "Het thema uitsluiting is nog altijd actueel." Van Straten knikt. "Deze expositie laat precies zien waar discriminatie en uitsluiting in een extreme situatie tot kan leiden. Dit verhaal hoort in het collectief geheugen van Woudrichem, net zoals het visserijverleden en de stadsrechten."
De opening van de expositie 'Waarom Stolpersteine' start donderdag 20 april vanaf 15.15 uur met een bijeenkomst in de kerktoren. Na een openingswoord en verdere uitleg over de tentoonstelling kunnen belangstellenden vanaf 16.20 uur terecht in het visserijmuseum om de geschiedenis van de familie Benjamins te bezichtigen.
q www.visserijmuseumwoudrichem.nl
Tom Oostra