Broedvogels, libellen en vlinders voelen zich thuis
Het gaat goed met De Kloosterwiel
zaltbommel • In 2017 hebben vrijwilligers van de Natuurwacht Bommelerwaard een inventarisatie uitgevoerd van de vogels, libellen en vlinders in het natuurgebied De Kloosterwiel langs de gelijknamige weg door de wijk Spellewaard.
Al dertig jaar helpen vrijwilligers bij het onderhoud van de vele honderden knotwilgen. Sinds 2012 beheert de Natuurwacht het gebied grotendeels. Onderdeel daarvan is een regelmatige inventarisatie. De vorige telling was in 1999. In 2012 zijn veel bomen gekapt en nieuwe bomen en struiken aangeplant. Veel oude populieren langs de kwelkade moesten weg. Er is toen voor gekozen om een deel van de bomen (voornamelijk wilgen) langs het gemengde bos aan de westzijde van het wiel te handhaven om zo nestgelegenheid voor vogels te houden en ook vleermuizen een onderkomen te blijven bieden. Goed nieuws: het aantal holenduiven, spechten, kauwen en boomkruipers zijn in aantal toegenomen. Ook de kleine holenbroeders zoals koolmees en pimpelmees zijn niet afgenomen.
Dankzij de ingreep van 2012 is er een betere kruid- en struiklaag ontstaan. Vooralsnog bestaat die kruidlaag in het bijna geheel gekapte essenbos grotendeels uit bramen en brandnetel. De nieuwe aanplant in het voormalig essenbos heeft zich goed ontwikkeld en is zeer divers: o.a. vlier, meidoorn, vuilboom, Gelderse roos. In dit deel is een toename te zien van de kleine zangvogels zoals fitis, zwartkop, heggemus, roodborst en winterkoning, van 30 naar ruim 50 broedparen. Andere soorten zoals tjiftjaf, merel, tuinfluiter en zanglijster hebben zich prima gehandhaafd.
Al enige jaren broedt de zeldzame Cetti's zanger in de Kloosterwiel. De vrees was dat dit schuwe vogeltje met zijn heldere zang niet meer terug zou komen. Uitzonderlijk was het territorium van de nachtegaal. Weliswaar iets buiten het gebied (nabij de volkstuinen) maar toch met een nadrukkelijke relatie met de Kloosterwiel. Aanvankelijk ging het zelfs om twee zingende mannetjes. Andere bijzonderheden zijn succesvolle broedsels van steenuil, sperwer en buizerd. Opzienbarend was de waarneming van een zeldzame reiger: de kwak. In vergelijking met 1999 is het aantal soorten met twee toegenomen: 44 soorten. De hoeveelheid broedvogels aanzienlijk meer. In 1999 waren er ongeveer 140 broedparen. In 2017 is dat toegenomen tot 180. Bewoners rond de wiel waren vooral blij met de terugkomst van de koekoek. Ook de zang van de Cetti's zanger is inmiddels bij velen bekend en leidt tot veel positieve reacties.
Het aantal soorten vlinders en libellen is flink toegenomen. Het Oranje zandoogje is in 2017 niet waargenomen. Daarentegen is in het voorjaar wel het oranjetipje gesignaleerd en ook de citroenvlinder. Wellicht dankzij de aanplant van de vuilboom, de waardplant van de citroenvlinder, is deze vlinder de afgelopen jaren regelmatig gezien.
De toename van vlinders heeft duidelijk een relatie met een groter assortiment aan nectarplanten. Door het verwijderen van veel bomen is er meer ruimte en licht gekomen. Kattestaart, veldlathyrus. koninginnekruid en moeraskruidkruid zijn in aantal toegenomen. Belangrijk voor de vlinders is ook de dijkflora. De Waaldijk ter hoogte van de Kloosterwiel is rijk aan nectarplanten: knoopkruid, Grote centaurie, knautia, rolklaver, Rode klaver, duizendblad. Helaas is ook in 2017 de dijk op een ongunstig tijdstip voor de vlinders gemaaid, waardoor er enkele weken aanzienlijk minder vlinders waren. Op en rond de Kloosterwiel zijn in 2017 twintig soorten libellen waargenomen. In 1999 waren dat er vijftien. De toename is o.a. toe te schrijven aan een intensieve inventarisatie en een betere kennis van libellensoorten bij de vrijwilligers, die de inventarisatie hebben uitgevoerd. De weidebeekjuffer is in 2017 niet gezien, maar daarentegen hebben de Vroege glazenmaker en de Grote keizerlibel zich een plaatsje verovert en zijn ze waargenomen tijdens de paring en eiafzetting.
Ton van Balken