André van Voorden:
'Schuldsanering is geen pretje'
"Het gaat om allerlei soorten mensen, er is geen gemene deler. Wat ik wel veel zie is dat matig tot slecht financieel beheer, gekoppeld aan een vorm van tegenslag -zoals een (ernstige) ziekte, ontslagen worden of scheiding- kan leiden tot een neerwaartse spiraal. Daar komt men vaak zelf niet meer uit", stelt André van Voorden, die namens SVF Bergambacht mensen ondersteunt in budgetbeheer en schuldhulpverlening.
Het is volgens Van Voorden een hardnekkig misverstand dat het hierbij altijd om mensen gaat in een achterstandspositie, met een bijstandsuitkering bijvoorbeeld. "Veel meer dan voorheen zijn het mensen met vaste inkomens en goede functies. Vorig jaar waren er voor het eerst meer werkenden met problematische schulden –schulden waarvoor ze zelf geen oplossing meer hebben- dan niet-werkenden."
Van Voorden begeleidt een oud-ondernemer met een schuld van maar liefst ruim 5,5 ton. "Het betreft een inmiddels bejaarde man, die niet onder ogen wilde zien dat het slecht ging met zijn bedrijf. Hij dichtte het ene gat met het andere, totdat het niet meer ging. Hij zit inmiddels in de schuldsanering. Dat betekent dat ik met de schuldeisers tot een overeenkomst ben gekomen over het afbetalen van zijn schulden. Met zijn AOW kan hij uiteraard niet het volledige bedrag afbetalen. Dat zal een gedeelte worden, een fractie zelfs."
De man betaalt per maand 150 euro af. Dat betekent dat hij in drie jaar tijd -want zolang duurt de schuldsanering- 5.400 euro van zijn schuld aflost. Van Voorden: "De rest wordt kwijtgescholden. Gelukkig maar, want anders zou hij er nooit meer uit kunnen komen. Iedereen verdient een tweede kans" Er zijn wel restricties. "Voor het aanvragen van schuldhulpverlening moet je situatie stabiel zijn. Iemand die bijvoorbeeld in scheiding ligt, moet wachten totdat hij een beroep kan doen op de regeling. Daarnaast gaat het niet op bij fraude -vaak bijstandsfraude- en als iemand er de afgelopen tien jaar al gebruik van heeft gemaakt."
Mensen die bewust geld lenen en dat over de balk smijten, om daarna in de schuldsanering schoon schip te maken, is Van Voorden nog niet tegengekomen. "Dat zou oplichting zijn en daar weet de rechter wel raad mee. Let wel: schuldsanering is geen pretje. Een alleenstaande krijgt 50 euro per week, een stel 70 euro en voor ieder kind krijg je 10 euro extra. Dat is je leefgeld, daar moet je het drie jaar lang mee doen. Het is een heel zwaar traject. Alle luxe wordt geschrapt, je moet op een houtje bijten." De schuldhulpverlener bereidt ze dan ook goed voor op wat komen gaat. "Wat ze erdoor heen sleept is het einddoel: na drie jaar zijn ze van hun schulden af. Er valt hiermee een loden last van hun schouders af. Schuldhulpverlening vergroot ook hun financieel besef. Al dan niet begeleid na afloop vallen ze vrijwel niet meer terug in hun oude fout."
SVF Bergambacht, dat onderdeel uitmaakt van een landelijke organisatie, houdt zich voornamelijk bezig met inkomens- en budgetbeheer. De 'lichtere' gevallen worden door André van Voorden en zijn collega's opgelost, de overige gevallen gebeuren in samenwerking met de schuldhulpverlening van de gemeente.
Voorheen werkte Van Voorden in de ICT. "Ik haalde daar geen voldoening uit. Toen ik een keer een vriend hielp die schulden had, viel het kwartje. Daar wilde ik mijn werk van maken. Een stukje idealisme inderdaad, maar het is ook gewoon een zakelijk verhaal. Het is mijn inkomen."
'Er zijn meer werkenden met schulden dan niet-werkenden'
Wat budgetbeheer betreft, betalen cliënten een vast bedrag per maand. Bij het begeleiden van schuldhulpverlening ligt dat anders. Iemand anders zal het tarief van de schuldhulpverlener moeten betalen. Vaak is dit de werkgever of kerk. Door de intensievere samenwerking met de gemeentelijke schuldhulpverlening neemt het aantal cliënten in de Krimpenerwaard voor Van Voorden de laatste tijd fors toe.
"Er zijn mensen in mijn klantenkring die niets met financiën dan wel een administratie voeren hebben. Ze gooien betalingsherinneringen ongeopend in een la, waardoor de schulden zich ophopen. Twee tientjes achterstand in je telefoonrekening kan, als je dat maar lang genoeg negeert, oplopen tot een paar duizend euro. Voeg daar andere schulden aan toe en je hebt opeens een probleem." Vervolgens: "Plat gezegd maken ze een potje van. Die mensen kunnen hun boekhouding beter uitbesteden. Het levert ze ook geld op, want ik wijs ze op regelingen waar ze profijt van kunnen hebben: tegemoetkomingen bijvoorbeeld vanuit het Rijk en gemeente." Van Voorden benadrukt nog maar eens dat het om allerlei soorten mensen gaat. "Ik ken praktijkgevallen die altijd een goede baan en dito salaris hebben gehad, maar door tegenslag in de problemen kwamen. Of mensen die in scheiding liggen en erachter komen dat hun huis financieel onder water staat. Bij verkoop blijven beide partners dan met een schuld achter. Dat maakt de situatie nog complexer."
Mensen moeten veel meer financiële beslissingen nemen dan vroeger. Van Voorden: "Ze worden platgebeld of op een andere manier benaderd door leveranciers van energie, telefonie, ziektekosten en noem maar op. Vaak zien ze door de bomen het bos niet meer. Maar vooral het op krediet kopen en een lening aangaan, is een boosdoener. Met name jongeren zien de financiële angels niet." Van Voorden maakt veel sores in zijn werk mee, maar moet proberen zich daarvoor af te sluiten. "In het begin vond ik dat lastiger dan nu. Ik vergelijk mezelf met een huisarts of psychiater: ik moet er professioneel mee omgaan, anders kan ik mijn werk niet goed doen."