Haastrecht zweeg beschermvrouwe dood in 1923
'Paulina kreeg stank voor dank'
haastrecht • De beschermvrouwe kreeg volgens amateurhistoricus Cor van Someren 'stank voor dank'. Ook diverse door haar opgezette projecten werden opeens stopgezet. "Ze werd doodgezwegen", stelt Van Someren vast na nauwgezet onderzoek in lokale kranten en raadsverslagen uit die periode. De streekschrijver wijdde eerder twee boeken aan de beroemde 'Vrouwe van Haastrecht'. Hij struinde nogmaals het Streekarchief Midden-Holland af voor vers materiaal en noteerde zijn bevindingen in het nieuwste nummer van 'De Havekedrechter', het orgaan van de Historische Vereniging Haastrecht.
Vluchtelingen
Van Someren beschrijft daarin gedetailleerd het leven in Haastrecht in de zomer van 1923, waarin het stadje aan de Hollandsche IJssel zo'n 2000 zielen telde. Bijna tien procent bestond uit Belgische vluchtelingen, die na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog 1914 neerstreken in de Krimpenerwaard en hier een nieuw leven opbouwden. Het was een tijd waarin bezoekers van Haastrecht op drie plaatsen tol betaalden om binnen te komen. Er was een taxibedrijf met één taxi en een busonderneming met één bus. Protestanten wedijverden met de katholieken op gebieden als religie en onderwijs. Dat ging soms heel ver. Tijdens een kascontrole door een landelijke commissie van de Maatschappij tot 't Nut van het Algemeen werd die verdeeldheid omschreven als 'sektarisch'.
Viering
Wellicht was Haastrecht meer gefocust op de uitbundige jubileumviering rond de verjaardag van de 25-jarige koningin Wilhelmina. Het kan ook zijn dat de bevolking een dreun kreeg van het dramatische ongeluk op de IJssel. Het volgeladen pontje tussen de Steinse Dijk en het Passionistenklooster sloeg in een storm om. Van de 36 passagiers verdronken er 7, allen kerkgangers. "Dat moet destijds een enorme schok hebben gegeven", meent Van Someren. "Tegenwoordig had het Journaal met dit item geopend."
Feit is dat Paulina Bisdom van Vliet geheel buiten beeld raakte. De door haar gesponsorde tekenschool, bibliotheek en brei- en naaischool in kunstcentrum Concordia sloten in 1923 de deuren. Ook diverse zangkoren, toneelverenigingen en kinderkoor hielden op te bestaan. Het jaar eindigde met het definitief opheffen van de veemarkt voor paarden en schapen op het Marktveld. Paulina, inmiddels 82 jaar oud, voorspelde in haar dagboek dat ze roemloos zou sterven. Ze vond zichzelf niet zo bijzonder. Cor van Someren vond in één van haar laatste aantekeningen de veelzeggende ontboezeming: 'Over mij zelve zullen de bladen niet spreken. Mijn leven is van te weinig betekenis geweest'.
Pieter van der Laan