'Als je iets verkeerd deed, werd je vervloekt'
Nieuw boek over Velddrielse sekte
papendrecht/velddriel • Zelf had ze niet bedacht: 'leuk, ik ga er een boek over schrijven', vertelt Geertje Tobé. "Maar er werd tegen me gezegd: je kunt mensen waarschuwen."
Geertje besloot dat de rode draad van haar boek '18 jaar in een sek(s)te' moest worden: hoe is het mogelijk dat iemand zich zijn vrijheid laat ontnemen. "Ook wil ik laten zien hoe je weer uit een sekte kunt komen. En wat een buitenstaander kan doen voor iemand die opgesloten zit in zichzelf. Daarnaast beschrijf ik hoe de rauwe werkelijkheid is in een sekte."
Sekteleider Vrieswijk regeerde zijn 'Gemeente Gods' als een potentaat, schopte en sloeg zijn volgelingen. Tegelijkertijd draaide alles bij hem om seks. Waarom besloot Geertje niet veel eerder om te vertrekken? "Je werd bang gemaakt. Als je iets verkeerd deed, werd je vervloekt. Hij zei tegen me: 'Als je heel goed je best doet, dan kan het misschien goed komen met je, maar de Here heeft geopenbaard dat je geen kind van God bent.' Dat vond ik onvoorstelbaar erg. Van binnen heb ik wel geweten dat het niet klopte. Maar het was confronterend om naar binnen te kijken. Ik dacht altijd: het zal wel aan mij liggen. Ik keek negatief naar mezelf, dus zag de dingen nooit zoals ze waren. Ik betrok alles op mezelf, dacht dat ik niet goed genoeg was. Ook bij mijn ex-man was dat zo. Ik kreeg nooit een complimentje, had nooit ouders die achter me stonden. En in de kerk had ik geleerd: je gaat iemand die leiding geeft en door God is aangesteld niet afvallen."
Geertje woonde met de sekte in een voormalig klooster in Velddriel en later met een aantal sekteleden in een huis in Papendrecht, waar ze in het onderwijs werkte. In die tijd was Vrieswijk vertrokken naar Engeland. "Een collega nodigde me af en toe uit bij haar thuis. Dat was een enorme ervaring: gewoon in een huis komen waar het gezellig was. Ze was ook christen en ging respectvol met me om. Dat heeft me geholpen om eruit te komen. Je hebt namelijk geen eigen wil, geen gevoel van eigenwaarde. Ik werd een keer naar huis gestuurd, naar mijn ouders. Zij nodigden mijn zusjes uit, met aanhang. Die stelden zich tegenover me op, wilden me wakker schudden. Maar dat kun je niet verwerken als je in een sekte zit, omdat je zo kwetsbaar bent en zo ver van de realiteit af staat. Familie en vrienden moeten iemand in zo'n situatie als een baby koesteren. Een arm om je heen heeft veel meer effect dan een preek afsteken."
Op haar werk leerde Geertje Eef kennen. Die kennismaking was het begin van haar bevrijding. "Hij zag: ze lacht met haar mond, maar in haar ogen zie ik wat anders. Hij bouwde een band met me op. Na tien jaar ben ik uit de sekte gegaan, tien jaar lang heeft Eef mij los moeten weken. Ik kon alles bij hem kwijt. En hij stelde me vragen waar ik over na moest denken. Dan dacht ik: het is voor eerst dat ik mijn hersens gebruik."
In 1997 werd sekteleider Vrieswijk in Engeland opgepakt. Geertje wist dat niet. "Ik wist niet dat hij tbs kreeg, ook niet dat de belasting achter hem aan zat en dat hij gepakt was voor kindermisbruik. In de sekte lazen we geen kranten, er was geen tv, geen radio. Je mocht geen boeken lezen. Ik wist weinig van de wereld om me heen."
Na haar vertrek uit de sekte duurde het nog lang voordat Geertje zich ook van binnen vrij voelde. Ze trouwde met Eef Tobé, maar moest leren zelfstandig te denken. "In het begin bleef ik 'sorry' zeggen tegen Eef, ik was zó onderdanig." Ook haar geloof veranderde. "Als kind had ik een blij geloof. Maar door mijn negatieve zelfbeeld dacht ik dat ik het bij God ook nooit goed genoeg kon doen. Maar ik wist ook dat God bestaat en dat Hij anders is dan ik daar hoorde. Mijn geloof is nu veel breder geworden; het is geen geloof meer van regels, maar van vrijheid."
Ze kan zich nu niet meer voorstellen dat ze ooit in een sekte zat. En Vrieswijk hoeft ze niet meer te spreken. "Ik heb gehoord dat hij kanker heeft en in Papendrecht woont. En dat hij nog steeds hoog van de toren blaast. Hij is schizofreen natuurlijk. Iets tegen hem zeggen heeft helemaal geen zin."
Annemarie Hoekstra