Protestantse dorpskerk en 'modern klooster' floreren nog

'Vraag naar zingeving zal er altijd zijn'

22 maart 2016, 11:34

regio • Het kerkbezoek blijft dramatisch dalen. Ook de gedachte dat mensen steeds vaker buiten de kerk op zoek gaan naar spiritualiteit blijkt niet te kloppen. Dat concluderen de onderzoekers van 'God in Nederland'. Voor het onderzoek wordt elke tien jaar de religiositeit gepeild. Vorige week werden de uitkomsten van de zesde editie bekend.

In christelijk Nederland is niemand verbaasd over de uitkomsten. "Het is iedere tien jaar een koude douche", verzucht pastoor Ron van den Hout van de Bommelerwaardse parochie Heilige Franciscus. Vooral voor de katholieke gelovigen zijn de cijfers pijnlijk. Niet alleen daalt het aantal leden, de overblijvers lijken ook steeds minder overtuigd. Nog niet de helft van de katholieken gelooft nog dat Jezus de zoon van God is. Bij de protestanten is dat nog altijd driekwart.

"We weten niet goed meer waar we als christenen voor staan. Dat is schokkend. Het toont aan dat we niet te veel met organisatorische zaken bezig moeten zijn, maar met de inhoudelijke basis", vindt Van den Hout. Organisatorische zaken vragen echter juist in de katholieke kerk veel aandacht. In de Bommelerwaard is veel te doen over sluiting van kerkgebouwen.

Het rapport geeft volgens Van den Hout geen aanleiding om de koers wat betreft de kerksluitingen te wijzigen. "We kunnen het beste rustig op het ingeslagen pad verdergaan. Het gaat om gevoelige materie." De pastoor heeft wel hoop op verbetering in de toekomst. "Ik denk dat het besef dat we terug moeten naar de inhoud nog niet breed gedeeld is. Als dat dieper doordringt, zal de wal het schip wel keren."

Biblebelt

Ook dominee Folkert de Jong van de gereformeerde kerk in Andel is niet verbaasd over de cijfers. "Dat het kerkbezoek landelijk achteruitgaat, is geen nieuws. Plaatselijk zijn er wel grote verschillen. Hier in Andel zijn nog relatief veel mensen betrokken bij de kerk. Er doen in onze gemeente dit jaar acht of negen mensen belijdenis. Dat is veel, maar dit is ook een dorp in de biblebelt. "

De cijfers zijn voor De Jong geen reden tot paniek. "Zolang je als kerkgemeenschap gelooft in een God die doodging en weer levend werd, en die alomtegenwoordig is, hoef je niet bang te zijn dat God verdwijnt uit Nederland."

Een kleinere kerk kan ook voordelen bieden. "Ik las in een column dat we daardoor onze roeping terug kunnen vinden. Dat vind ik wel mooi."

Niet meer hip

De predikant denkt ook niet dat de mens minder behoefte heeft aan zingeving. "Die uitkomst van het onderzoek verbaast me dan ook. Het zou kunnen liggen aan de vraagstelling. Spiritualiteit was een tijdje hip, maar nu niet meer, dus noemen mensen zich misschien minder snel 'spiritueel'. Maar levensvragen zullen er altijd blijven."

Rode Tent

Ook Margje Beekenkamp herkent de tendens van afnemende behoefte aan mystiek niet. Als coach in 'eigentijds klooster' De Welldaad in Zuilichem ziet ze eerder méér mensen zoeken naar zingeving.

De context waarin die zoektocht zich afspeelt, verandert wel. "Minder mensen zullen geloven in God als een man met een witte baard op een wolk. Maar je kunt er heel veel namen aan geven en vormen voor vinden. Nu is er bijvoorbeeld veel belangstelling voor de Rode Tent", vertelt Beekenkamp. Op het terrein van De Welldaad staat ook zo'n tent. "Die verwijst naar een oude traditie waarin vrouwen tijdens hun menstruatie niet werkten en de rust hadden om in contact te komen met het grote geheel van de aarde en te vragen: welke plek heb ik daarin? Nu komen vrouwen ook één keer per maand bij elkaar in die tent. Eén en al zingeving."

Met dergelijke vragen kloppen mensen ook aan bij Beekenkamp als ze bijvoorbeeld te maken krijgen met een burnout of echtscheiding. "Als je in je kracht kunt komen, ontdekt waarvoor je bestemd bent, kun je jezelf overstijgen. Dat zoeken veel mensen."

Crisis

Misschien, denkt Beekenkamp hardop, is de belangstelling voor spiritualiteit tijdelijk ingezakt vanwege de economische crisis. "Denk maar aan de piramide van Maslow. Eerst moet je zorgen voor eten en onderdak. Zodra dat geregeld is, komt zingeving altijd aan de orde."

Janneke Boogaard