Meer maatjes gevraagd
'Het kan iedereen gebeuren'
"SHM heeft zijn plek verworven in de schuldhulpverlening", concludeert Wim van Barneveld. Hij is één van de schuldhulpmaatjes van het eerste uur, maar wil vooral de coördinatoren en het bestuur van het project een pluim geven. Wil Ammerlaan en Johan van Oort hebben de organisatie op poten gezet, inmiddels is er een derde coördinator in de persoon van Ruud Sporrel. "Zij hebben een heel goed netwerk opgebouwd en er is veel kennis aanwezig. Dat is fijn voor mij als maat-je. Je hebt niet overal verstand van en dat hoeft dus ook niet om dit werk te doen. Binnen de stichting delen de vrijwilligers onderling ook hun expertise."
Schuldhulpmaatje is een soort Rode Kruis: onafhankelijk en onomstreden. "Deuren gaan open als je zegt dat je van Schuldhulpmaatje bent. Ook bij schuldeisers. Zij zijn er meestal niet op uit om zaken te laten escaleren. Als wij bellen, weten ze: er wordt gewerkt aan een oplossing."
Dat werken aan oplossingen is een belangrijke reden voor Van Barneveld om dit vrijwilligerswerk te doen. "Ik kan het niet 'leuk' noemen, want de mensen die je helpt zitten in de problemen, maar als je ziet dat ze hun leven weer onder controle krijgen, geeft dat voldoening."
Mensen die hun huishoudboekje niet meer onder controle krijgen, moeten zelf aankloppen bij SHM. "Dat betekent ook dat ze erkennen dat ze een probleem hebben en de wil hebben om eruit te komen. Wij passen geen dwang toe. We hebben overigens ook geen zak geld om schulden af te lossen." Wat Schuldhulpmaatje wel doet is samen met de hulpvrager inzicht krijgen in de financiële situatie en overleggen of afspraken maken met schuldeisers, het Sociaal Team van de gemeente Vianen; werk en inkomen van Wil Lekstroom en Lekstede Wonen. "Wij kiezen welke middelen we het beste kunnen inzetten om iemand te helpen."
Het is niet de bedoeling dat het maatje op de stoel van de cliënt gaat zitten door bijvoorbeeld via internetbankieren diens rekeningen te betalen. "Dat moeten mensen zelf doen. We kijken wel mee, of controleren of er gebeurt wat moet gebeuren. De vorm van ondersteuning verschilt per persoon. Ik begeleid nu drie mensen. Eén al vanaf het begin, één die in een schuldsaneringstraject zit en één die er op eigen kracht uit wil komen maar graag heeft dat er op de achtergrond iemand betrokken is."
Wat Van Barneveld de afgelopen twee jaar heeft geleerd, is dat de mensen die aankloppen geen zielepoten zijn. "Je hoeft maar een paar keer pech te hebben om in de financiële problemen te komen. Morgen kun jij aan de beurt zijn. Het is eigenlijk nooit alleen maar iemands eigen schuld."
Met de toename van langdurige armoede stijgt ook het aantal gezinnen in financieel zwaar weer. "Dat heeft veel neveneffecten. Relaties komen onder druk te staan, kinderen kunnen niet aan alles meedoen of, in het ergste geval, ontsporen."
Schuldhulpmaatje doet dus nuttig en noodzakelijk werk. Met meer maatjes zouden nog meer mensen geholpen kunnen worden. "Eén ding is wel belangrijk: je moet dit vrijwilligerswerk niet doen om er waardering voor te krijgen van de buitenwereld", waarschuwt Van Barneveld. "Het speelt zich juist af op de achtergrond. Mijn vrouw weet bijvoorbeeld niet bij wie ik kom. En als ik een cliënt op straat tegen zou komen, zou ik niet als eerste groeten. Maar als je sociaal betrokken voelt en mensen wilt helpen, dan is dit hartstikke mooi om te doen."
Een financieel-administratieve alleskunner hoeft een maatje niet te zijn. "Het is natuurlijk handig als je snapt hoe een huishoudboekje werkt, maar door de contacten binnen de stichting hoef je niet zelf het wiel uit te vinden. Er zijn ook veel formulieren beschikbaar als hulpmiddel. Daarmee kan de hulpvrager bijvoorbeeld inzicht krijgen in zijn inkomsten en uitgaven. Die bewustwording van waar het geld aan op gaat, is vaak een belangrijk punt. Zeker nu overal wordt aangemoedigd om via de pin te betalen, geef je makkelijk meer uit dan je denkt. Ik geef vaak als tip: doe het bedrag in je portemonnee dat je te besteden hebt en doe daar je boodschappen van. Dat lukt dan vaak nog makkelijker dan je denkt."