Nieuw boek Rudie van Meurs over Daan van Horssen
Portret van een strijdbare arbeider
herwijnen • Het verhaal van Daan gaat over het eenvoudige, sobere leven van een arbeider in een eeuw waarin alles verandert en voorbijgaat.
"Hij was een strijdbaar arbeider, vurig lid van de vakbond, gemeenteraadslid en wethouder", schrijft Van Meurs in de inleiding van zijn boek. "En een man die zichzelf wegcijferde."
Hardwerkend
Daan was volgens Van Meurs een mager tengere man die er uitziet zoals hij altijd geleefd heeft, hardwerkend, voorzichtig, zuinig en bescheiden. "Zijn ogen liggen diep weggezonken in de kassen. Ik zie hem op de schilderijen van Permeke, met grove trekken, afgebeuld, uitgeblust, altijd op de rand van lichamelijke uitputting. Zo veel gegeven, zo weinig gekregen."
Daan was een socialist, bewogen en boos over hoe in zijn tijd heren, boeren en bazen de arbeiders behandelen. Hij liep aan het hoofd van stakende mensen naar het gemeentehuis, richt de Landarbeiderbond en later de Fabrieksarbeiderbond op.
Het boek 'Een man als Daan' vertelt veel over de verhoudingen op het dorp tussen 1900 en 2000 en over de machinaties van de wereldeconomie. Het gaat ook over het dorp in oorlogstijd, over de knieval makende gemeentesecretaris, over de deportatie van de joden en over de geruisloze acceptatie van het nieuwe regiem
Wonderlijk samenraapsel
Daan was jarenlang de buurman van Rudie van Meurs, de journalist die bekendheid verwierf door zijn onthullende verhalen in Vrij Nederland. "Zijn huis is omringd door een wonderlijk samenraapsel van schuurtjes en hokken die allemaal in elkaar overlopen. Elk heeft een eigen functie. Er is een schuur om de was te doen, één voor de inmaak, een kleine schuur voor het gereedschap en één om op zomerse dagen te zitten en na te denken. Er zijn hokken voor konijnen, kippen en een kot voor de varkens dat op het laatst niet meer in gebruik is. Het is er zo laag dat je alleen diep gebukt er doorheen kan gaan. Daan heeft een bultige vergroeiing aan zijn hoofd en als ik hem voor het eerst zie, denk ik dat het komt omdat hij zich veelvuldig heeft gestoten. Ik ontmoet hem meestal in de inmaakschuur waar een houtkachel brandt en hij onbeperkt Miss Blanche kan roken. Later, als Sjaan zijn vrouw niet meer leeft, komen we samen in zijn huis waar hij naast een klein hondje dat Danny heet, diep wegzinkt in een bank die is afgeschermd met een plastic hoes. We drinken opgewarmde koffie die hij in de ochtend gezet heeft – want de armoede heeft hem zuinig gemaakt. Als jongen van zes legt hij erwten in pootgaten op het land en verdient zeven stuivers per dag. Als jongen van elf helpt hij mee met stenen opsnijden op de fabriek waar zijn vader werkt. En als jonge man maait hij op één dag drie morgen koren en is de grond doorweekt van zijn zweet."
Levensverhaal
Bij één van hun ontmoetingen gaf Daan aan Van Meurs een dik schrift waarin zijn levensverhaal stond opgeschreven. "Op de kaft staat Levensloop van een arbeider. Het is een tamelijk zakelijk relaas over een bestaan van nog maar heel kort geleden, dat toch al verre geschiedenis lijkt. Samen hebben we er avonden lang over gepraat. Hij komt, op mijn verzoek, met allerlei aanvullingen en soms emotionele herinneringen die hij in zijn geheugen begraven heeft. Hij vertelt over zijn tochten door de polder, spreekt schoorvoetend over liefde, leed en bedrog, verhaalt over het leven aan de dijk, de onwetendheid, de seksuele moraal en over zijn eigen grote verdriet."
Recht en rechtvaardigheid
Ten slotte besluiten ze dat Van Meurs een boek over zijn leven zal maken, hier en daar aangevuld met herinneringen van tijdgenoten die Daan hebben gekend en deel zijn geweest van zijn leven en werk. Een boek over het leven van een arbeider in de twintigste eeuw op een geïsoleerd dorp in de Betuwe, schrijft Van Meurs in de inleiding. "Het bestaan is hard, aangrijpend en kortstondig maar door mensen als Daan die durven te vechten voor recht en rechtvaardigheid wordt het draaglijk."