'Probleem' is met scholing op te lossen
Oplossing laaggeletterdheid dichtbij
leerdam • Om aandacht te vragen voor laaggeletterdheid en erop te wijzen hoe dichtbij de oplossing voor dit probleem is, organiseert de gemeente woensdag 23 maart de Leerdamse dag van de Taal. Onderwijswethouder Bart Bruggeman en beleidsambtenaar Wieneke Mulder benadrukken dat veel meer mensen te maken hebben met laaggeletterdheid dan bekend is. "Landelijk gaat het om een op de elf mensen, in Leerdam hebben zelfs een op de acht inwoners een taalachterstand. Dat is ernstig. Zeker omdat het grote impact heeft op het leven van die mensen en hun omgeving."
Gevaar
Laaggeletterden worden in het dagelijks leven aan de lopende band met hun 'probleem' geconfronteerd. "Mensen kunnen erdoor in gevaar komen. Denk aan medicijngebruik. Laaggeletterden kunnen de bijsluiter niet of moeilijk lezen en hebben daar altijd iemand anders voor nodig. Ze ondervinden problemen in het openbaar vervoer. Hoe moet je een kaartje kopen als je de instructies niet kunt lezen, waar moet je uit de trein stappen als je de naam van het station niet herkent?" Het kan zelfs leiden tot een vorm van sociaal isolement. "Mensen doen niet mee aan vrijwilligerswerk: een vader van een voetballertje geeft zich niet op om het team naar uitwedstrijden te rijden, omdat hij niet weet hoe laat ze vertrekken en waar ze moeten voetballen. Wat voor anderen vanzelfsprekend is, is dat voor laaggeletterden niet." In de uitnodiging voor de conferentie maken de initiatiefnemers via citaten duidelijk hoe vaak laaggeletterden worden geconfronteerd met hun 'probleem'. "Ik kan geen bijsluiter lezen en heb de druppels die ik moest drinken in mijn oren gedaan." En: "Ik kan mijn rekeningen niet lezen en betaal gewoon het bedrag dat er staat, maar heb geen idee waarom en soms ook niet aan wie."
De gemeente krijgt op allerlei manieren - werk, zorg en onderwijs - te maken met laaggeletterdheid en wil ook vanwege haar nieuwe verantwoordelijkheden dit probleem aanpakken. "Denk aan de voorschoolse opvang en LOGO 3000, waarmee we leerlingen 3000 basiswoorden aan willen leren. We doen er alles aan om er voor te zorgen dat jongeren straks niet buiten de boot vallen. Dat heeft een enorme impact op hun leven." Maar het is ook belangrijk dat jonge kinderen thuis worden voorgelezen en geconfronteerd worden met de Nederlandse taal. "Je zou als gezin moeten afspreken om niet (alleen) naar de Turkse zender te kijken, maar ook naar Nederlandse programma's en onder het eten Nederlands te spreken." Bruggeman en Mulder benadrukken dat schaamte een extra 'handicap' is bij laaggeletterdheid en het belangrijk is dat gevoel te doorbreken. "Er zijn veel meer laaggeletterden dan je zou denken. Ze schamen zich, 'maskeren' hun probleem, verstoppen zich in het alledaagse leven en op de werkvloer. Om maar niet voor hun probleem uit hoeven te komen, bedenken mensen uitvluchten, beperken zich tot eenvoudig werk waardoor ze geen promotie kunnen maken. Dat zorgt ervoor dat ze zich niet ontplooien. Onze eerste opdracht is om die schaamte te doorbreken. Pas als dat gebeurt, durven mensen zich op te geven voor cursussen. Werkgevers en huisartsen kunnen helpen om het probleem bespreekbaar te maken." Wethouder Bart Bruggeman kent 'mooie voorbeelden' uit de praktijk waarbij laaggeletterden - zowel van 'buitenlandse' als van Nederlandse afkomst - op latere leeftijd cursussen gaan volgen. "Laatst sprak ik iemand die al met pensioen is. Hij vertelde: ik heb het op mijn werk steeds gered door excuses over een vergeten bril of door op collega's te vertrouwen. Nu lukt dat niet meer. Ik heb kleinkinderen en kan ze niet voorlezen. Ik kom niet meer weg met smoesjes. Daarom ga ik er wat aan doen."
Op 23 maart organiseert de gemeente de 'Leerdamse dag van de Taal'. Er zijn die dag meerdere activiteiten. Van 17:00-21:00 uur wordt in het Dak de conferentie 'Taal is je leven' gehouden, waarbij de aanpak van laaggeletterdheid centraal staat.
André Bijl