'De grens in de verpleeghuiszorg is bereikt'
regio • De uitdagingen voor zowel medewerkers als managers in de ouderenzorg zijn overal groot. Ook de verpleeghuizen van Present en Rivas Zorggroep in de regio hebben te maken met negatieve beeldvorming, komen moeilijk aan hoger opgeleid personeel en kunnen niet meer zonder de inzet van vrijwilligers en mantelzorgers.
De ouderenzorg lag de afgelopen weken onder vuur doordat de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) concludeerde dat tientallen verpleeghuizen onvoldoende presteren. Hoe gaat het met de verpleeghuiszorg in de regio? En wat merkten zorgorganisaties van alle commotie?
Teleurstelling
Marcel van der Priem is sinds acht weken directeur bij Rivas, met verpleeghuizen in onder andere Alblasserdam, Leerdam, Lexmond, Nieuw-Lekkerland, Nieuwpoort en Papendrecht. Hij vertelt: "De publiciteit over de rapporten van de inspectie heeft bij ons niet zozeer tot onrust geleid", vertelt hij. "Eerder tot teleurstelling. Wij herkennen ons namelijk niet in het beeld dat wordt geschetst, dat de zorg in Nederland niet goed zou zijn. Dat doet geen recht aan het harde werk van alle medewerkers in de zorg. Medewerkers vragen zich af: is er erkenning voor wat we doen? Daarnaast is de zorg in 99 procent van de gevallen gewoon goed geregeld. En uiteraard zijn er altijd verbeterpunten, maar daar werken we als organisatie continu aan."
Ellen Kalkhoven is manager bedrijfsvoering bij Present, met verpleeghuizen in Ameide, Bleskensgraaf, Groot-Ammers en Leerdam. Zij vertelt: "We zijn de reacties voor gebleven. We hebben twee dagen nadat het rapport was verschenen zelf een bericht geplaatst en hebben daarover geen vragen gekregen. Je ziet in de media dat het hard vechten is tegen de soms negatieve beeldvorming. We werken al lang cliëntgericht. Sommige mensen denken bijvoorbeeld dat verpleeghuizen vies en oud zijn, met te kleine kamers. Dat is allang niet meer zo."
Hoger opgeleiden
Doordat ouderen langer thuis wonen, krijgen verpleeghuizen mensen die meer zorg vragen. De zorg is complexer, er worden hogere eisen gesteld aan medewerkers. Lukt het Rivas en Present om aan voldoende hoger opgeleiden te komen die deze zorg aankunnen?
Kalkhoven: "We hebben er in het land niet goed op geanticipeerd. Er is schaarste. En als je kleinschalig werkt is het moeilijker om hoger opgeleiden te behouden. Een hoger opgeleide wil over het algemeen meer variatie in ziektebeelden dan alleen verpleeghuiszorg biedt." Present is eigen medewerkers gaan opleiden. "Het blijft een uitdaging. Er is landelijk een tekort aan mensen met niveau 5. We vissen allemaal uit dezelfde vijver."
Van der Priem: "We moeten constateren dat het lastiger wordt, het is een uitdaging voor de toekomst, met de vergrijzing en door de toename van complexiteit. Het draagt positief bij dat wij als organisatie werken volgens onder andere kleinschalige zorg en Planetree. Dit is een manier van werken die mensen aanspreekt. Daarnaast biedt Rivas mogelijkheden voor mensen om door te groeien. Je kunt specialiseren, dat gaat toenemen verwacht ik."
Budgetten
Zijn de budgetten nog toereikend om goede zorg te bieden?
Kalkhoven: "We doen alles wat binnen onze mogelijkheden ligt. Maar het gaat te hard en er is te veel bezuinigd. Uiteindelijk gaat het om de vraag: kun je met je medewerkers, vrijwilligers en mantelzorgers een klimaat creëren om toch aan de zorgvraag te voldoen? Dat gaat lukken, maar de grens is wel bereikt."
Van der Priem: "Er vinden grote veranderingen plaats in het zorgstelsel. Het risico van alles terugrekenen naar uren, is dat je daar teveel mee bezig bent. Het vraagt van zorgorganisaties om creatief te zijn in het leveren van goede zorg. Wij doen dit onder andere door de zorg op een kleinschalige manier te leveren. Hoe beperkt iemand ook is, we bekijken of iemand zelfstandig en samen met familie iets kan. Niet om te bezuinigen, maar omdat dat menswaardig is. Nee, zonder mantelzorgers en vrijwilligers zouden we niet de kwaliteit kunnen leveren die we nu leveren. Maar ik vind dat we van hen een bijdrage mogen verwachten."
Bureaucratie
Een veelgehoorde klacht is dat de bureaucratie te veel is toegenomen. Kalkhoven: "We worden overvraagd. Voor zorgverzekeraars moeten wij bij elke handeling rechtmatigheidschecks doen, terwijl die cliënt al overal bekend is. Hoeveel toezicht wil je hebben op een geleverd zorguur? We zijn bezig om een systeem vol wantrouwen dicht te timmeren. Ik ben niet tegen controle. Maar medewerkers die passie hebben voor zorg, moet je hun ding laten doen. Daarom doet Present mee aan het verbeterprogramma Waardigheid en Trots van het ministerie van VWS." Van der Priem: "De bureaucratie is groot. Er wordt veel gevraagd. Dat mag op de agenda komen. Als mensen professioneel zijn, mag de controle minder zijn."
Overheid
Heeft de overheid een goed beeld van de situatie op de werkvloer? Van der Priem: "Helaas heeft soms niet iedereen goed in beeld wat er in zorg allemaal gebeurt. Hierdoor zie je dat bijvoorbeeld de overheid soms iets te kort door de bocht reageert op kamervragen. De discussie die gevoerd wordt is ook iets teveel gebaseerd op meningen dan op feiten. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het onlangs verschenen nieuws dat in acht van de elf verpleeghuizen op de zwarte lijst van staatssecretaris Van Rijn, de zorg al sterk verbeterd was op het moment van publicatie van de lijst. Het geeft dus een vertekend beeld en dit draagt helaas niet bij aan een positief beeld van de zorg. Dat is jammer en doet geen recht aan het harde werk en de inzet van alle medewerkers in de zorg."
Kalkhoven: "In de lokale politiek wordt de situatie al meer meegenomen. Maar landelijk moeten we meer uitleggen, daar heeft de politiek niet altijd een goed beeld van wat er gebeurt op de werkvloer."
Een reportage over het reilen en zeilen in de Hof van Ammers (Present) staat verderop in deze krant.
Anne Marie Hoekstra