‘Buurmalsen is een merkwaardig dorp’

BUURMALSEN • Buurmalsen is een merkwaardig dorp, want het is een brinkdorp. 

Een dorp dus, dat een brink als centrum heeft. Zulke dorpen vind je vooral in Drenthe. Als je daar gaat kijken, dan vind je midden in het dorp de brink: een plein of grasveldje, al dan niet verfraaid met bloemperken en/of heesters. Daar omheen staan de dorpswoningen, de kerk en het gemeentehuis. 

Dit laatste klopt in Buurmalsen niet helemaal, want het gemeentehuis stond in Tricht en de kerk staat aan de Rijksstraatweg (eigenlijk de Lingedijk) vrijwel buiten het dorp. Dat de kerk daar eeuwen geleden juist op die plek is gebouwd, zal mogelijk uit praktische overwegingen zijn gebeurd. 

De kerk staat waarschijnlijk op een oude stroomrug van de Linge; en die stroomruggen waren altijd hoger dan de omgeving. Die hoge ligging was vroeger bijzonder belangrijk i.v.m. overstromingen bij dijkdoorbraken. 

Er zijn niet voor niets zo veel terpen in de Betuwe! Maar al stonden én de kerk én het gemeentehuis niet op de brink, toch mogen we aannemen dat Buurmalsen een brinkdorp is. Op een Drenthse brink komen altijd enkele wegen of straatjes uit. Dat zien wij ook in Buurmalsen. Bovendien is te bewijzen, dat de brink in Buurmalsen van zeer oude datum moet zijn. 

Aan de ene kant van het pleintje vindt men de terp waarop de boerderij “Malsenburg” is gelegen. Aan de andere kant verheft zich de zeer hoge terp “De Hucht”. Terpen zijn niet van vandaag of gisteren, maar reeds eeuwen geleden opgeworpen. Zou dan de brink, precies tussen deze historische hoogten, niet oud zijn? 

Op een kaart uit 1644 van deze omgeving is de brink duidelijk te zien, alleen was hij toen veel groter. Door bebouwing is de dorpsbrink teruggebracht tot een ietwat onregelmatig dorpspleintje. Op de kaart uit 1644 zien wij ook heel duidelijk “De Hucht”, hij is dan onbebouwd. 

De heuvel ligt er dus al meer dan 300 jaar. We mogen rustig aannemen, dat het een kunstmatige door mensenhanden gemaakte heuvel is. Een sterke aanwijzing dat er een molen op “De Hucht” heeft gestaan is het feit dat “De Hucht” vroeger “De Molenwerf” heette. 

Het perceeltje grond aan de voet van de terp draagt, evenals het huis dat er op staat, nog steeds de naam “De Molenwerf”. Dit is het eerste stukje van een veel uitgebreider artikel. Het hele artikel kun je aanvragen via info@hkwb.nl

Tekst: Historische Kring West-Betuwe