Simon Polinder uit Molenaarsgraaf: ‘Kennis van religie is belangrijk in internationale politiek’

MOLENAARSGRAAF • Simon Polinder uit Molenaarsgraaf promoveerde eerder deze week op de rol van religie in de internationale diplomatie. Een vraaggesprek.

Wat was voor u aanleiding om naast uw werk uw doctoraal te halen?

“Na mijn afstuderen werd ik docent internationale betrekkingen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ik merkte toen dat het over economie ging, over recht, soms over cultuur, over macht, maar de vraag welke rol religie speelde kwam eigenlijk niet aan bod. En dat terwijl zo’n tachtig procent van de wereldbevolking religieus is. Missen we dan niet een heel belangrijk aspect? Ik ben mij daar toen in gaan verdiepen en kwam erachter dat er sinds het boek van Samuel Huntington ‘De botsing van beschavingen’ en door de aanslagen op de Twin Towers meer aandacht was voor de rol van religie in de wereld.” 

“Ik besloot een onderzoekvoorstel te schrijven en kreeg een beurs om promotieonderzoek te doen. Omdat het onderwerp in Nederland nog niet zo werd opgepakt, maar wel in de Verenigde Staten, heb ik daar een halfjaar onderzoek gedaan en colleges gevolgd. Toen was het geld op en heb ik het onderzoek naast mijn werk als associate lector Christelijke Professie aan de Christelijke Hogeschool Ede gedaan. Uiteindelijk resulteerde dit in mijn proefschrift ‘Towards a Christian Political Realism? The Amsterdam School of Philosophy and the Role of Religion in International Relations’. 

Waarom heeft u voor dit onderwerp gekozen?

“Dat was enerzijds omdat het thema religie en internationale betrekkingen aan de universiteit helemaal geen aandacht kreeg. Anderzijds ben ik persoonlijk geïnteresseerd welke rol religie nu precies speelt. Ik heb zelf positieve ervaringen met het christelijke geloof, maar zie ook wel dat religie niet altijd alleen goede kanten in zich draagt. Het kan mensen onderdrukken, bepaalde systemen in stand houden die niet goed zijn voor het menselijk samenleven en het kan conflicten verergeren. Tegelijkertijd zijn er even zoveel, zo niet meer, voorbeelden van de ontzettend creatieve en constructieve bijdragen van religie aan de samenleving, aan de ontwikkeling van mensen, de kunst, muziek, cultuur, beschaving en heeft het vaak ook een verzoenende rol in conflicten. Het intrigeert mij hoe die ambivalentie van religie precies een rol speelt.”

Kunt u – ik besef dat dat lastig is, na het doornemen van de Nederlandse samenvatting – in enkele zinnen omschrijven wat de conclusie van uw proefschrift is?

“Religie speelt op talloze manieren een rol in de wereld. Het overgrote deel van de wereldbevolking is religieus en dat stempelt hun manier van doen en laten. Veel mensen die in de internationale politiek werkzaam zijn, hebben ook een religieuze achtergrond. Dat werkt door in de manier waarop zij omgaan met macht. Gaat het om louter machtsstreven of wordt macht gebruikt om rechtvaardigheid na te streven in de internationale politiek? Het is belangrijk dat diplomaten, beleidsmedewerkers, politici, ambtenaren, lobbyisten en activisten kennis hebben van religie om te zien welke rol het speelt, maar ook de wijsheid hebben om te weten hoe ze met religie moeten omgaan. In mijn proefschrift reik ik daarvoor handvatten aan.”

Hoopt of verwacht u dat uw bevindingen ook in de praktijk toegepast gaan worden?

“Ja, dat hoop ik wel. Het is nog steeds zo dat het nauwelijks aandacht krijgt aan de universiteiten. Studenten weten dus vaak niet wat ze met religie moeten en komen dan niet verder dan populaire opvattingen dat religie zorgt voor onderdrukking, conflict en dat moderne mensen daar beter maar niet teveel mee te maken moeten hebben. Dat ondertussen op tal van manieren allerlei quasi-religieuze ideeën of ideologieën via de achterdeur worden binnengehaald wordt vaak niet gezien. Mensen zijn en blijven ongeneeslijk religieus. Gelukkig is er sinds een aantal jaren bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken aandacht voor religie en worden medewerkers daarin ook getraind. Ook hebben we sinds een aantal jaren een speciale gezant religie en levensovertuiging Jos Douma. Het is zijn taak op te komen voor de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging. Maar ik zou nog wel benieuwd zijn hoe dat er precies uitziet en hoe dat uitwerkt. Dat zou een mooi vervolgonderzoek zijn.”