Boek over driehonderd jaar paardenmarkt Hedel

HEDEL • Er is veel veranderd in drie eeuwen tijd, maar de saamhorigheid van de paardenmarkt is gebleven. Dat concludeert Joke van der Eijk, die er een boek over schreef. Zaterdag werd het onder grote belangstelling gepresenteerd.

Het verzoek om in Hedel een paardenmarkt te organiseren dateert uit 1719, dus wordt dit jaar het driehonderdjarig jubileum gevierd. "Maar helemaal zeker weten doen we het niet, want er is verder niets uit 1719 te vinden over de markt. Wel uit 1721, toen stond er een stukje in de Amsterdamsche Courant over de goedkeuring om de paardenmarkt te organiseren. En er is een nota uit dat jaar van een advertentie voor de markt in een krant", vertelt Joke van der Eijk.

Ze lacht: "Maar vraag het een echte Hedelnaar en die is ervan overtuigd dat de eerste paardenmarkt in 1719 was. Dus dat hebben we maar zo gelaten."

Streekarchief
Joke bracht heel wat uren door bij het streekarchief in Tiel om onderzoek te doen voor het boek dat ze in opdracht van de Hedelse Activiteiten Stichting (HAS) heeft geschreven. HAS-bestuursleden Toos Brok en Alette Jagtenberg hebben er bewondering voor. "Echt, respect voor de inzet van Joke." "Ik vond het heel leuk om te doen", zegt de schrijfster enthousiast.

Bombardementen
Toch viel het uitpluizen van de geschiedenis nog niet mee. "Waarin ik me vergiste, was dat er in de Tweede Wereldoorlog heel veel archiefmateriaal verloren is gegaan bij de bombardementen op Hedel." Naast het beroemde verzoek heeft Van der Eijk daarom in het hoofdstuk over de periode tot 1900 een wat algemenere insteek gekozen, waarin ze het leven in die tijd in Hedel beschrijft.

Krant
Ze hoefde niet bij nul te beginnen met kennis vergaren, want de auteur is ook al tien jaar betrokken bij de paardenmarktkrant die jaarlijks in de week voor het evenement verspreid wordt in de Bommelerwaard. "Daardoor wist ik al wel dat er heel wat komt kijken bij zo'n evenement. Maanden van tevoren wordt daar naartoe gewerkt."

Wie doet wat
Daar is dan ook een apart hoofdstuk aan gewijd in het boek: 'Wie doet wat op de paardenmarkt'. Joke: "In de loop van de tijd is er natuurlijk veel veranderd. Er is nu veel meer aandacht voor dierenwelzijn dan vroeger. Maar wat altijd bovenaan heeft gestaan is het gevoel eromheen, de traditie, de saamhorigheid en het elkaar ontmoeten."

Draaimolen
Ruim vijftig bladzijden van het tweehonderd pagina's tellende boek gaan over herinneringen en anekdotes. De draaimolen bijvoorbeeld, die vanaf ongeveer 1917 de kinderen de hele paardenmarkt lang in de ban hield.

Toos Brok (66) weet dat nog goed: "In de draaimolen had je van die koetsen die op en neer gingen. Geweldig vonden we dat." Vóór haar tijd, in 1928, was het voor de jongste generatie Hedelnaren dan ook een dieptepunt dat de strenge burgemeester de draaimolen verbood. "Gelukkig werd dat besluit in 1934 door de volgende burgemeester teruggedraaid", lacht Joke. De carrousel is uiteindelijk verhuisd naar de Efteling, waar hij nog steeds dienst doet.

Erwtensoep
Vast onderdeel van de traditie is ook de erwtensoep. Zo ongeveer het ergste wat kon gebeuren, was dat die soep zuur werd. En dat was zeker niet ondenkbaar. "Iemand vertelde me daar een ontroerende anekdote over: hij kon zich nog herinneren hoe zijn moeder moest huilen, ze had veertig liter soep gemaakt die ze weg kon gooien. Dat was in de jaren zestig. In die tijd was de paardenmarkt voor veel mensen een gelegenheid om een centje bij te verdienen. De koeienstal werd ingericht als restaurant. De koeien gingen pas na die eerste maandag van november op stal."

Gelegenheidskoor
Erwtensoep speelt nog altijd een grote rol bij de paardenmarkt. Vandaar dat er zaterdag, als voorproefje op de jubileumeditie op maandag 4 november, een snertmaaltijd is georganiseerd. Ruim 150 senioren uit Hedel schoven aan. Daarna zong het gelegenheidskoor een speciaal voor de driehonderdste paardenmarkt geschreven lied. De tekst is ook opgenomen in het boek.

Het eerste exemplaar heeft Joke vervolgens uitgereikt aan burgemeester Henny van Kooten van Maasdriel.

Er zijn nog boeken te koop voor 17,50 euro bij Wim Wijnstekers, Weth. Michielshof 16 en Alette den Bol-Jagtenberg, Burg. C. v.d. Werkenstraat 10 in Hedel.