Bewustwording van ouderenmishandeling nodig, merkt hulpverlening

REGIO • Vijftig keer per jaar komt er in de regio Zuid-Holland Zuid een melding binnen van ouderenmishandeling. In de tien gemeenten in deze regio, van Dordrecht tot en met Gorinchem, gaat het dus regelmatig mis met de ondersteuning van ouderen.

Gerda Thiele, maatschappelijk werker van Veilig Thuis Zuid-Holland Zuid, somt op waarover het bij ouderenmishandeling kan gaan. “Het kan bestaan uit fysiek of psychologisch geweld, seksueel misbruik en financiële uitbuiting. Dat laatste komt het vaakst voor, zowel binnen onze regio als landelijk.”

Pak koffie
Mishandeling, zoals financiële uitbuiting, kan erin sluipen. “Iemand die boodschappen doet voor een oudere kan ermee beginnen een pak koffie voor zichzelf mee te nemen. Maar het kan ook betekenen dat iemand een oudere dwingt zijn testament te wijzigen.”

Afhankelijk
Bij ouderenmishandeling gaat het om geweld in afhankelijkheidsrelaties. “Je hebt moedwillige mishandeling en niet moedwillige”, aldus Thiele. “Als het niet moedwillig gebeurt, is het vaak vanuit onmacht, onwetendheid of onkunde. Het kan gaan om een overbelaste mantelzorger die het lastig vindt hulp van buitenaf te accepteren.”

Overbelaste mantelzorger
Veilig Thuis zet zich in voor preventie. “We maken mensen bewust van het bestaan ervan, bevorderen dat ouderen zo lang mogelijk de regie kunnen blijven voeren en zorgpartijen weten te vinden. Dat doen we middels voorlichting aan burgers en professionals.” Niet alleen voor slachtoffers van ouderenmishandeling zet Veilig Thuis zich in. “’We zorgen dat ook de pleger, bijvoorbeeld een overbelaste mantelzorger, hulp krijgt. Iemand kan uit onmacht een grens overgaan.”

Sociaal Team
Zodra er bij Veilig Thuis een melding binnenkomt, neemt een medewerker contact op met een van de ketenpartners, zoals het Sociaal Team Molenlanden. “Bij acuut gevaar gaan we er zelf op af. Ook als er veel speelt pakken we de melding zelf op. Dan onderzoeken we wat er aan de hand is en wat er nodig is om het te stoppen. Uiteindelijk pakt de hulpverlening het verder op. Dan hebben we het over onder andere de Sociaal Teams, waarin vaak maatschappelijk werk, ouderenadviseurs en cliëntondersteuners van stichting MEE zitten.”

Geld
Als de mishandeling te maken heeft met geld, komt in een deel van de regio (niet in Molenlanden) de Alliantie Financieel Veilig in beeld. “Daarin zijn de Rabobank, bewindvoerderskantoren en plaatselijke notarissen vertegenwoordigd.”

Netwerk
Thiele houdt er rekening mee dat ouderenmishandeling zal toenemen, aangezien ouderen zo lang mogelijk thuis wonen, er niet altijd voldoende professionele zorg beschikbaar is en mantelzorgers soms overbelast raken. “We werken aan bewustwording, bijvoorbeeld met projecten rondom eenzaamheid. We hopen dat er mensen achter de voordeur blijven komen die zicht houden op ouderen en signaleren, zodat er vroeg ingegrepen kan worden als het misgaat. We maken ook gebruik van het netwerk van de oudere zelf, zoals buren, familie, vrijwilligers en kerken. We geven voorlichtingen bij kerken en cliëntenraden.”

Angst
Slachtoffers melden zich zelden zelf bij een instantie. “De meeste meldingen krijgen we van de politie en zorgprofessionals.” De vijftig meldingen per jaar zijn waarschijnlijk het topje van een ijsberg, denken deskundigen. “Uit landelijk onderzoek blijkt dat 1 op de 20 zelfstandig wonende ouderen slachtoffer is van ouderenmishandeling. We vermoeden dat ook dit nog maar een topje van de ijsberg is, omdat ouderen het uit loyaliteit of schaamte lastig vinden ermee naar buiten te komen. Soms vinden ze het belangrijker om die ene neef te blijven zien die nog langskomt voor een bakkie thee, terwijl hij de rekening leegplukt omdat hij verslaafd is. Omdat ze anders helemaal niemand meer zien. En soms is er angst voor represailles.”

Bewustwording
“Er zijn signalen waar je als familielid, buren of kennissen op kunt letten”, zegt Ada de Heer van het Sociaal Team Molenlanden. “Denk aan een lege koelkast, aanmaningen, schichtig gedrag of verwondingen waar geen goede verklaring voor gegeven kan worden. Bewustwording is ontzettend belangrijk en de eerste stap naar het stopzetten van huiselijk geweld.” Mensen die vermoeden dat er in hun omgeving sprake is van ouderenmishandeling kunnen bellen met Veilig Thuis: 0800 2000. Inwoners van Molenlanden kunnen ook bellen met Wilma van der Hout (06 21 13 00 31) of Ada de Heer van het Sociaal Team (06 11 78 37 66).

Voorlichtingsbijeenkomsten
In het najaar organiseert het Sociaal Team  Molenlanden voorlichtingsbijeenkomsten over het verbeteren van de bewustwording bij ouderenmishandeling.