Teuntje verwerkte watersnood door boek te schrijven

BLESKENSGRAAF • Teuntje de Haan uit Amsterdam overleefde de watersnood van 1953. Vanuit Nieuwe-Tonge vluchtte ze met haar moeder en broertje naar Bleskensgraaf. Herdenken van de ramp is belangrijk, zegt ze.

De ramp van ’53 ligt zeventig jaar achter ons. Toch zegt Teuntje: “We moeten het blijven herdenken omdat het zo’n ingrijpende gebeurtenis is geweest, voor de mensen die het hebben meegemaakt, maar ook voor het hele land. Het is een waarschuwing om alert te blijven. Je moet het onder de aandacht blijven brengen om te zorgen dat het niet weer gebeurt. Na de oorlog was er geen geld om de dijken te verbeteren, daarom is het zo uit de hand gelopen toen.” Bij haarzelf gaat herdenken vanzelf. “Eén februari is een datum die ik altijd voel aankomen.”

Tot rust
Teuntje was drie jaar toen het water haar dorp Nieuwe-Tonge overspoelde. Haar vader kwam om tijdens een reddingsactie. Om haar trauma te verwerken en haar vader alsnog beter te leren kennen, schreef ze een boek over de ramp: ‘Een muur van water’. Dat boek verscheen in 2018 en is voor haarzelf nog steeds heel kostbaar. “Sinds ik dat boek heb geschreven is het in mijn hoofd tot rust gekomen.”

Muur
Voordat ze het verhaal reconstrueerde besprongen de herinneringen haar op onverwachte momenten. “Sinds ik de gebeurtenissen minutieus heb teruggehaald, ook om ze beter te begrijpen, is dat weg. Er was een muur tussen de tijd voor en na de ramp, die wilde ik naar beneden halen, ik wilde vinden wat er precies achter zat. Maar de ramp heeft mijn leven ingrijpend beïnvloed en blijft er deel van.”

Heftig
Ze werkte zeven jaar lang aan haar boek, sprak mensen die haar vader kenden, dook in archieven. “Ik moest het ook af en toe even loslaten, omdat het heel heftig was.”
De beelden die steeds opdoken in haar hoofd waren losse flarden. “Juist omdat ik zo klein was kon ik ze nooit met elkaar verbinden, ik kon de verbanden niet begrijpen. Door ze te verbinden kreeg ik rust.”

Getraumatiseerd kind
Na de ramp trokken Teuntje, haar moeder en haar vijfjarige broertje Arnold in bij de ouders van Teuntjes moeder, die aan de Abbekesdoel in Bleskensgraaf woonden. Ze bleven daar anderhalf jaar, totdat Teuntjes moeder een huis had laten bouwen, ook in Bleskensgraaf. “Mijn moeder was natuurlijk ontzettend verdrietig. Ik hoorde heel vaak hoe mijn oma probeerde om haar dochter moed in te spreken. Mijn moeder was dan een beetje wanhopig. Daar vluchtte ik van weg, dan kroop ik achter het fornuis met het hondje dat we hadden gekregen. Het was mijn veilige plekje. Ik hoorde de gesprekken, hoe mijn oma zei: ‘Je moet verder voor de kinderen, sterk zijn, op God vertrouwen’. Maar er is nooit iemand geweest die aan mij gevraagd heeft of ik me iets herinnerde van de ramp. Er werd niet over gesproken, de herinneringen zaten opgesloten in mij. Achteraf gezien was ik een getraumatiseerd kind, maar toen was daar totaal geen aandacht voor.”

Samen zingen
Aan haar vader bewaart Teuntje mooie herinneringen. Ze weet nog hoe Arnold en zij onder zijn lange leren jas mochten kruipen als hij uit zijn werk kwam. “En hoe hij ons sleetje over het ijs trok. Mijn vader ging vaak jagen, dan kwam hij thuis met wild. Hij was een keer eenden aan het plukken in Nieuwe-Tonge. Ik zat op het aanrecht, we zongen samen liedjes. Ik heb me altijd afgevraagd: wat zou hij voor vader zijn geweest als hij was blijven leven? Volwassenen zeiden dat Arnold en ik ons de ramp niet zouden herinneren omdat we zo klein waren. Ik dacht: dat is wel zo, ik herinner me alles. ik heb de beelden gekoesterd omdat ze met mijn vader te maken hadden, die ik heel erg miste.”

Weggespoeld
Vader De Haan was bouwkundige en had zich door avondstudie weten op te werken tot gemeentearchitect voor Oude- en Nieuwe-Tonge. In de oorlog nam hij deel aan het verzet. “Ik heb een verzetskameraad ontmoet die toen ver in de negentig was. Toen ik wegging pakte hij mijn hand en zei: ‘Ik heb heel veel mensen gekend, maar zoals jouw vader niet een’. Mijn vader was moedig en wist altijd oplossingen. Hij kwam om het leven bij het redden van een auto die van de weg was geraakt. Ik sprak een man van 96 jaar die destijds vlak bij die reddingsactie was. Hij heeft me meegenomen naar de plek waar de auto van de dijk raakte en waar ze zijn weggespoeld.” Zijn dood betekende het einde van Teuntjes vertrouwde wereld.

Grote liefde
Sinds begin jaren zeventig woont Teuntje in Amsterdam, maar jarenlang kwam ze nog heel vaak terug bij haar moeder in Bleskensgraaf. “De Alblasserwaard is de streek van mijn jeugd, ik kom er heel graag. Mijn moeder is later hertrouwd. Ik heb haar gevraagd: waar wil je begraven worden? Ze zei: ‘Natuurlijk bij mijn grote liefde, je vader.’ Ook de begrafenis van mijn vader heb ik in het boek beschreven, nadat hij gevonden was. Pas enige tijd nadat mijn moeder was overleden realiseerde ik me dat ze op dezelfde datum in maart zijn begraven.”