ZZP'ers in zwaar weer: 'Ik had eerder hulp moeten vragen'

KRIMPENER- EN LOPIKERWAARD • Steeds meer zzp'ers verdienen steeds minder. Eén op de zeven zelfstandigen zonder personeel leeft zelfs onder de armoedegrens*, becijferde het Sociaal en Cultureel Planbureau in 2014.

Maarten (niet zijn echte naam) kan erover meepraten. Na een succesvol eerste jaar als kleine zelfstandige in de Krimpenerwaard zag hij het werk alleen maar afnemen en zijn schulden stijgen. Hij staat inmiddels voor zo'n 40.000 euro in het rood. "Het is een mix van privé- en zakelijke schulden", vertelt de loodgieter, die liever anoniem wil blijven. "Zoals niet betaalde energierekeningen en een belastingschuld. Het bedrag is extra opgelopen vanwege allerlei bijkomende (incasso)kosten."

Dit terwijl hij in het eerste jaar als zzp'er –hij begon zes jaar geleden voor zichzelf- volop werk had. "Door de crisis werd dat minder. Een echtscheiding anderhalf jaar geleden, die uitmondde in een vechtscheiding, deed me verder in de rode cijfers belanden. Om een lang verhaal kort te maken: mijn ex nam haar meisjesnaam aan en ik draaide voor alle schulden op."

Verklarend: "Veel materialen voor klussen had ik op de pof gekocht, maar die moesten uiteraard wel een keer betaald worden. Dat gold ook voor de belasting, waarvoor ik uitstel aanvroeg. Ondertussen konden we thuis sommige rekeningen niet betalen. We dichtten het ene gat met het andere, waarbij aanmaning na aanmaning op de mat plofte. De meest dringende schulden probeerden we al dan niet gedeeltelijk te betalen, de andere schoven we noodgedwongen voor ons uit."

Ommekeer
Omdat hij op een gegeven moment ook een huurachterstand opliep, stond een medewerker van QuaWonen op de stoep. Of er soms financiële problemen waren. Hij 'bekende' en werd voor hulp doorverwezen naar de gemeente om daarna uit te komen bij SVF Bergambacht. Dit bureau van André van Voorden (zie ook een eerder artikel in deze reeks) staat mensen bij met problematische schulden. Het was het begin van wat Maarten betreft de ommekeer moet worden.

"Ik had eerder hulp moeten vragen. Je moet je probleem bespreekbaar maken en in handen leggen van iemand die er verstand van heeft. We hebben nu een plan van aanpak opgesteld om schoon schip te maken. Ik betaal mijn vaste lasten en krijg 100 euro leefgeld per week. De rest gaat naar de schuldeisers."

Gelukkig voor de loodgieter hecht hij geen waarde aan luxe. "Ik ben blij met wat ik heb en wil er voor mijn kinderen het beste van maken. Ik kan procederen tegen mijn ex, maar heb het advies gekregen om mijn verlies te nemen. Beter kan ik de komende jaren volop aan het werk gaan en alle luxe schrappen. Daar ga ik voor. In de week dat ik alleen ben, probeer ik iets over te houden zodat ik met mijn kinderen, ze zijn vijf dagen in de twee weken bij me, eventueel wat extra kan doen."

Lege koelkast
Het gaat volgens Maarten continu om keuzes maken. "Wat doe je wel en wat niet. Bij het boodschappen doen let ik extra op aanbiedingen. Ik koop sowieso niet veel. Een vriendin van me opende eens de koelkast en zei: 'goh, wat staat er weinig in'. Zelf valt het me niet op. Ik eet vaak simpele en goedkope dingen. Veel brood en pasta bijvoorbeeld. Alles wat overblijft bewaar ik voor een volgende keer. Mijn kinderen stellen ook geen eisen. Volgens mij beseffen ze geen eens dat ik het niet breed heb. Ik leer ze om goed om te gaan met geld, zodat ze later niet dezelfde problemen heb als ik nu."

Waar hij niet op bezuinigt is sport. "Dat is mijn uitlaatklep. Ik heb een goedkoop sportabonnement voor de sportschool en een racefiets. Dat veroorloof ik mezelf."

Zijn toekomst ziet hij ondanks zijn financiële problemen zonnig in: "Werk zal er altijd blijven. Ik hoef ook niet zo nodig met pensioen als ik 67 ben. Laat mij maar lekker doorwerken. Als ik gezond blijf ga ik gerust met mijn zeventigste nog het dak op. Ik kan toch niet stilzitten." Achteraf zou hij wel dingen anders doen: "Ik heb vaak te laag ingezet en teveel klanten gematst. Ik probeer mijn uurloon nu te verhogen naar 37 euro per uur. En ik heb in de goede tijd nooit een buffer opgebouwd."

Verwaarlozen
André van Voorden van SVF Bergambacht heeft meerdere ondernemers als Maarten onder zijn hoede. "Veel van hen zijn van huis uit geen ondernemer", verklaart Van Voorden. "Ze zijn bijvoorbeeld vanwege ontslag min of meer gedwongen om voor zichzelf te beginnen. Een eigen bedrijfje is één, maar een goede boekhouding voeren is twee. Je ziet het bij veel kleine ondernemers in de bouw. Die geven vol gas, maar verwaarlozen hun administratie."

Het verhaal van Maarten staat niet op zichzelf, weet Van Voorden. "Sommige startende ondernemers beseffen amper dat ze over hun loon belasting moeten betalen. Dat komt wel, denken ze dan. Ze vragen uitstel van betaling aan, want dat kan. Enkele jaren achter elkaar zelfs. Maar je moet hoe dan ook betalen en je krijgt aan het eind van de rit een gepeperde aanslag. Zie dat maar eens op te hoesten als er geen buffer is. Daarom raad ik altijd aan om juist een voorlopige aanslag aan te vragen. Dan weet je waar je aan toe bent en word je niet verrast."

De gouden tijden zijn voor de meeste zzp'ers voorbij. "Voor de crisis reikten de bomen tot in de hemel, maar dat is geweest. Sommigen werken op of onder de kostprijs, om maar aan het werk te blijven. Dan teer je in op je reserves, als je die al hebt."

(* Armoedegrens was in 2014 1.020 euro p/m, voor een echtpaar met twee kinderen 1.920 euro p/m.)

Dit is het negende deel in deze reeks; de vorige artikelen zijn terug te vinden op http://www.hetkontakt.nl (dossier 'armoede in de polder')