Marieke de Man: 'Boeren mogen best wat mondiger worden'

HERWIJNEN • Op de middelbare school vertelde Marieke de Man (23) haar klasgenootjes liever niet dat ze een boerendochter was. Ze was bang voor negatieve reacties. Bang voor het onbegrip van haar leeftijdsgenootjes die niets wisten van het agrarische leven. Over die kloof tussen boeren en burgers maakt ze nu samen met haar klasgenoot Maarten van Blokland (21) een documentaire, als afstudeerproject voor hun hbo-opleiding Journalistiek.

Op de basisschool in Herwijnen wist eigenlijk iedereen wel dat Marieke een boerendochter was. Zo bijzonder was dat niet in het dorp. Op de middelbare school veranderde dat. "Ik deed vwo en de vaders van mijn klasgenoten waren politiechef of accountant of zoiets. Ik ontweek vragen over wat mijn vader deed, omdat ik bang was dat ze me dom zouden vinden. Of dat ze het zouden associëren met stank of zoiets." Later – toen ze vrienden kreeg die het boerenleven juist wel waardeerden – werd dat minder. "Ik ben er inmiddels wel trots op. Niet iedereen heeft zo'n achtergrond." En in het midden van de huidige hectiek van het afstuderen, is het thuiskomen op het boerenbedrijf in de uitgestrekte polder van Herwijnen elk weekend een verademing. Want Marieke en haar klasgenoot Maarten van Blokland zijn druk bezig met het afmonteren van hun documentaire 'De Boer op', waarmee ze de kloof tussen boeren en burgers onderzoeken. Een flink uit de hand gelopen afstudeerproject voor de hbo-opleiding Journalistiek in Ede. "We hebben ons behoorlijk wat op de hals gehaald, daar zijn we ons van bewust."

Eigenlijk fungeerde het fosfaatreductieplan – een poging om de fosfaatuitstoot van de melkveehouderij onder een bepaalde norm te krijgen – als aanleiding voor het maken van de documentaire. Een oom van Marieke zou door dit inmiddels alweer afgezwakte plan forse heffingen moeten ophoesten. "Ik zag hoeveel hem dat krenkte, niet alleen ondernemer, maar ook als mens. Zo'n bedrijf is je levenswerk." Maarten verbaasde zich over haar verhaal, vooral omdat hij er zelf zo weinig over las in de media. "We zijn in gesprek geraakt over de agrarische sector. En: we kwamen daar gewoon niet uit. We begrepen elkaar niet. Maarten vindt bijvoorbeeld dat er geen charme zit aan een bedrijf met een megastal. Hij heeft heel erg dat idyllische voor zich als hij aan de agrarische sector denkt. Terwijl ik weet: de koeien hebben het in die megastallen ook heel goed en daar zit ook zeker nog charme in. Immers, deze boeren leven nog steeds dichtbij de natuur, er moet nog steeds gekuild worden enzovoorts. Daarin zit geen verschil met een kleiner bedrijf." Op advies van een docent is dat onbegrip tussen Maarten en Marieke dé lijn van de documentaire 'De Boer op' geworden. Het is daarmee ook deels een persoonlijk verhaal. Maar voor de opnames spraken ze bijvoorbeeld ook met CDA-kamerlid Maurits von Martels - politicus en melkveehouder - en met Caroline van der Plas, de vrouw achter het populaire Twitteraccount @Boerenburgertweet. En Maarten stak de handen uit de mouwen op een boerderij in Groningen om het boerenleven eens aan den lijve te ondervinden. Marieke was zelf het meest onder de indruk van hun bezoek aan agrarisch opleidingscentrum Het Groenhorst in Barneveld. "We hebben opnames gemaakt in een klas met allemaal jongens van een jaartje of zestien. We vroegen hen: wat willen jullie worden. En ze wilden allemaal boer worden. Bloedjefanatiek waren ze. Ik vond dat zo bijzonder, toen ik die leeftijd had, wist ik echt nog niet wat ik wilde. Ik was daar ook helemaal nog niet mee bezig."

Voor Marieke bevestigde de opnames veel van wat ze al dacht: de melkveesector kampt met een negatief imago. "Mensen zien boeren als klagers en subsidieslurpers. En oh ja, ze nemen het met het dierenwelzijn ook niet zo nauw." De boerendochter heeft adviezen voor beide kanten van de 'kloof'. "Boeren moeten beseffen dat de burger iets van hen vindt én dat ze daar wel degelijk iets mee moeten. Bijvoorbeeld als het gaat om de koeien in de wei, mensen zien dat als cultureel erfgoed. Iets wat bij Nederland hoort. Dierenwelzijn is ook een maatschappelijke kwestie, in een welvarend land als het onze is dat iets waar mensen zich mee gaan bemoeien." Maar: anderzijds mag de burger zich wel beter laten informeren. "Er zijn in de media soms dingen te lezen die als feiten worden gepresenteerd. Dat is niet altijd zo." Ze heeft het over Partij voor de Dieren en Wakker Dier. "Die posten soms foto's, bijvoorbeeld van koeien in een carrouselmelkstal (een grotendeels geautomatiseerde melkmethode waarmee vaak tientallen koeien tegelijkertijd gemolken kunnen worden, red.). Dat ziet er dan heel fabrieksachtig uit. Maar, mensen moeten zich realiseren dat dat een momentopname is."

En de melkveehouders kunnen aan de andere kant weer helpen bij het geven van juiste informatie. Ze mogen wat mondiger worden, vindt Marieke. "Boeren hebben de neiging zich afzijdig te houden, hun schouders op te halen als er kritiek is. In de hoop dat het wel overwaait. Mijn vader is ook zo'n type die het liefst zijn eigen gang gaat. Maar als er geen weerwoord komt, dan wordt het onbegrip alleen maar groter. Ik hoop wel dat onze documentaire helpt bij het kweken van wederzijds begrip."

De documentaire 'De Boer op' wordt gelanceerd op vrijdag 7 juli, om 20:00 uur. Mensen kunnen via Thunderclap.it (http://thndr.me/cBt8mx) de film helpen aan een groot publiek, door hun socialmedia-profiel beschikbaar te stellen. Zie voor meer informatie: www.deboerop.blog of www.facebook.com/docudeboerop.