'Mijn kunst is puur voor het moment'

Projectruimte PUBLIEK wil kunst dichterbij het publiek brengen. Deel 9 van een elfdelige serie: kunst als humanitaire missie.

'BOMMELERWAARD • Kunstenaar, filosoof en burgeractivist ineen, zo zou je Edwin Stolk (44) kunnen noemen. Hij presenteerde zichzelf en zijn werk onlangs op een avond die georganiseerd was door Dialoog PUBLIEK. De locatie van deze presentatie was bijzonder: de klimaatneutrale Hitachi-vestiging op bedrijventerrein de Wildeman in Zaltbommel, die fungeert als Europees distributiecentrum en testcentrum.

Stolk haakte in op de slogan van Hitachi – "de toekomst staat open voor suggesties" – om duidelijk te maken wat hij als kunstenaar beoogt: bedrijven en organisaties die vastzitten in een bepaalde denkrichting anders naar zichzelf laten kijken om zo een proces van verandering op gang te brengen. Hij laat zich daarbij inspireren door het motto 'De verbeelding aan de macht'. En verbeelding is nu juist de kernkwaliteit van kunst.

Vrachtwagenchauffeur

Opgeleid als kunstschilder na eerst zeven jaar internationaal vrachtwagenchauffeur te zijn geweest, maakt Stolk geen kunst die gekocht kan worden of tentoongesteld. "Ik ben een kunstschilder zonder verf," zegt hij, "ik kan situaties schilderen, maar ik kan ze ook letterlijk bouwen in een omgeving of landschap. Dan kunnen mensen er ook in."

Stolk presenteerde een aantal van deze kunstprojecten die hij gerealiseerd heeft. Sommige zijn mislukt volgens hem, andere geslaagd. "Maar steeds is het oogmerk het potentieel van de lokale situatie te zoeken en tot bloei te brengen," zegt Stolk. En daarbij stuit hij nogal eens op tegenwerking van de lokale overheid zodra deze merkt dat het project de mondigheid en betrokkenheid van de burgers vergroot.

Basiskamp Entre Nous

Een mooi voorbeeld van een gelukt project is Basiskamp Entre Nous (Tussen Ons) dat Stolk samen met Defensie en vele andere partners in 2017 bouwde bij de voormalige vrije kolonie Frederiksoord in Drenthe. Een legerkamp uit de missie naar Irak stond model daarvoor. De naam ontleende Stolk aan zijn eigen militaire diensttijd waar hij een vorm van kameraadschap en wederzijdse afhankelijkheid heeft ervaren die hij in de gewone maatschappij mist. Terwijl die onderlinge betrokkenheid juist broodnodig is nu de verzorgingsstaat onbetaalbaar dreigt te geworden en mensen meer op elkaar aangewezen zullen zijn.

Humanitaire missie

Doel van het kamp was een maatschappelijk laboratorium in te richten waarin een diversiteit aan mensen op zoek ging naar de verzorgingsstaat van morgen. Een humanitaire missie in eigen land. Er woonden twaalf kunstenaars in het kamp, één per provincie. Zij waren geselecteerd op het gegeven dat zij vaak in hun werk in interactie gaan met hun omgeving. In de weekenden was er een publieksprogramma met lezingen en workshops waaraan iedereen kon deelnemen om alternatieve denkrichtingen aan te dragen. Gedurende een maand kwamen er zo'n 2.000 bezoekers uit de Gemeente Westerveld en omgeving meedoen, bewoners en ondernemers.

Na een maand werd het kamp weer afgebroken. "Mijn kunst is puur voor het moment, het levert geen product op," aldus Stolk, "er resten alleen wat foto's van en artikelen in de krant."

Publieksparticipatie

Desgevraagd presenteerde Stolk ook een plan voor een beeldend onderzoek met publieksparticipatie in Zaltbommel tijdens het Kunst- en Cultuurfestival volgend jaar zomer. Uitgangspunt is het bekende beeld Hoogwater (2000) van Marcel Smink aan de Waalkade. De uitgebeelde jongen geeft met zijn uitgestrekte arm de hoogste waterstand aan die de kademuur kan verdragen, 8.87 m boven NAP. Als nu zoveel mogelijk inwoners in een ononderbroken estafette dit gebaar nabootsen gedurende de drie maanden dat het festival duurt, komt er vanzelf een gesprek op gang over de vraag: wat is er van ieder van ons afzonderlijk én van ons gezamenlijk nodig om droge voeten te houden?

Philippe van Heusden

OPROEP
Dialoog PUBLIEK is op zoek naar kunstenaars die een keer een presentatie over hun werk willen houden voor een publiek van collega-kunstenaars en andere geïnteresseerden. Meer informatie: projectruimtepubliek@gmail.com